W październiku 2019 roku została wprowadzona możliwość prywatnego utrwalania przebiegu rozprawy i innych czynności sądowych. Kodeks postępowania cywilnego umożliwia stronom samodzielne nagrywanie rozpraw, do którego nie jest potrzebna zgoda sądu.
To spora zmiana w stosunku do poprzedniego stanu prawnego. Jeszcze kilka miesięcy temu strona, która chciała utrwalić samodzielnie przebieg rozprawy, musiała wystąpić do sądu z wnioskiem o zgodę na nagrywanie. Sąd natomiast oceniał, czy nie wpłynie to negatywnie na prawidłowość postępowania. Od nowelizacji przepisów kpc taka zgoda nie jest już wymagana.
Czy można nagrać rozprawę w sądzie?
Art. 9 (1) kpc wprowadził możliwość samodzielnego utrwalania przebiegu rozprawy. Nagrywanie dotyczy tylko dźwięku. Przed rozpoczęciem rozprawy strona, która ma taki zamiar, powinna uprzedzić sąd o swoich planach. Sąd co do zasady nie może się temu sprzeciwić. Chyba że posiedzenie odbywa się przy drzwiach zamkniętych lub zakłóci to prawidłowość postępowania. Oczywiście przepis mówi nie tylko o możliwości nagrywania samej rozprawy, ale również o innych czynnościach sądowych.
Takie rozwiązanie jest z całą pewnością krokiem naprzód w kwestii postrzegania zasady jawności postępowania. Ma również duże znaczenie od strony praktycznej. Strony, a przede wszystkim pełnomocnicy mogą wykorzystać tego typu nagrania do przygotowania się na kolejne posiedzenia, sprostowania protokołu rozprawy, czy wygłaszania mowy końcowej. Warto również zauważyć, że jest to spora oszczędność dla strony. Do tej pory osoba, która chciała skorzystać z zapisu dźwięku lub obrazu musiała składać do sądu wniosek o wydanie na podstawie akt informatycznego nośnika danych. Był to koszt 20 zł za każdy wydany nośnik. Na jego wydanie trzeba było czekać kilka dni.
Korzyści i ryzyko przy samodzielnym nagrywaniu rozprawy
Oczywiście każdy medal ma dwie strony i równocześnie z korzyściami pojawiają się również zagrożenia. Chodzi przede wszystkim o możliwość nieprawidłowego lub nawet niezgodnego z prawem wykorzystania nagrań. Może mieć to miejsce, np. nagrywając zeznania świadków i wykorzystując je później do szantażu lub ośmieszania zainteresowanych. Takie zachowanie pomimo zagrożenia sankcjami przewidzianymi w art. 226 (2) kpc, m.in. zagrożenie karą grzywny, może rodzić pewne obawy co do funkcjonowania tej możliwości w praktyce.
Mimo wszystko jednak możliwość nagrywania rozprawy jest przez zainteresowanych odbierana raczej pozytywnie. Czas pokaże jednak jak takie rozwiązanie będzie działało w praktyce.
