Według najnowszych statystyk i analiz Głównego Urzędu Statystycznego coraz więcej osób powyżej 65. roku życia należy do grup dotkniętych ubóstwem. Przyczyny to starzejące się społeczeństwo i państwowy nacisk na socjalne wsparcie młodszych grup społecznych. W ciągu ostatnich lat 500 plus przyczyniło się do zubożenia seniorów. Obecne 13. i 14. emerytury mają pomóc wyciągnąć starszych z problemu.
Ubodzy seniorzy
Najnowsze dane i analizy GUS dotyczące sytuacji materialnej osób starszych pochodzą z okresu 2015–2018, czyli pierwszych trzech lat funkcjonowania programu 500 plus. Według analityków Głównego Urzędu Statystycznego w tym czasie wyraźnie wzrósł udział osób w wieku 65 lat i starszych w 20-procentowym odsetku ludzi o najniższych dochodach w Polsce. W 2015 roku ten udział wynosił 12,1 proc. W 2018 zaś wzrósł do 18,2 procent. Znacznie podwyższył się także odsetek starszych w grupie osób, które doświadczają relatywnego ubóstwa dochodowego (ich miesięczny dochód netto nie przewyższa kwoty uznawanej za próg ubóstwa). Z 11 proc. w 2015 wzrósł do 17 proc. w 2018.
W 2018 roku niemal co piątą osobę, która doświadczała ubóstwa warunków życia, stanowił senior. To oznacza, że 19,8 proc. seniorów w Polsce borykało się przynajmniej z dziesięcioma problemami w uzyskaniu podstawowych warunków życia, takimi jak m.in. brak możliwości utrzymania odpowiedniej temperatury w mieszkaniu, mieszkanie ciemne, wilgotne, brak pieniędzy na zakup leków, brak pieniędzy na zakup obuwia, odzieży, pościeli, brak pieniędzy na wizyty u lekarzy specjalistów lub lekarza dentysty. O 5,3 proc. w porównaniu roku 2015 z 2018 wzrosło również ubóstwo seniorów, związane z brakiem równowagi budżetowej.
Portal 300gospodarka.pl, powołując się na inne badania GUS, podkreśla szybko rosnący odsetek seniorów dotkniętych skrajnym ubóstwem. W 2019 roku wyniósł aż 16 proc. przy czym, jeszcze cztery lata temu wynosił 9 proc.
Co przyczyniło się do zubożenia seniorów? Demografia i 500 plus
Analitycy GUS jako pierwszą przyczynę zubożenia seniorów wymienią oczywiście zmiany demograficzne i starzenie się społeczeństwa. Prognozy zapowiadają, że w 2050 roku w Polce będzie mieszkać 13,7 osób w starszym wieku. Seniorzy będą tym samym stanowić 40,4 proc. ogółu społeczeństwa. Już dziś ekonomiści wskazują, że w ciągu najbliższych lat wiek emerytalny wzrośnie do 70. roku życia, a systemy emerytalne będą potrzebować radykalnych zmian. Proste przeliczenie jednego „zarabiającego” na jednego emeryta nie sprawdzi się w przyszłości.
Ubóstwo osób starszych w okresie 2015-2018 nie wynika jednak tylko z problemów demograficznych. Specjaliści GUS jako ważną przyczynę zubożenia seniorów wskazują program „Rodzina 500 plus” – „redystrybucję dochodów i kierowanie dużego wsparcia finansowego do młodszego segmentu społeczeństwa”. Autorzy badania wskazują jednocześnie na niezbędne wypracowanie skutecznych narzędzi nakierowanych na zapobieganie i łagodzenie skutków ubóstwa właściwych dla seniorów. Warto jeszcze raz przypomnieć, że wszystkie dane i analizy dotyczą lat 2015, 2016, 2017 i 2018.
500 plus przyczyniło się do zubożenia seniorów, a 13-stki i 14-stki mają to odwrócić
W zeszłym roku prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę, która określa warunki corocznego wypłacania trzynastej emerytury. „Trzynasta” wynosi tyle, ile najniższe świadczenie dla seniorów od 1 marca 2021 roku – 1250 zł netto (1069 zł brutto). Zapowiadane zaś na ten rok „czternastki” seniorzy mają otrzymać w listopadzie, o ile projekt zostanie przegłosowany w Sejmie. Otrzymają ją osoby, które co miesiąc odbierają emeryturę do 2900 zł brutto.
W świetle badań GUS „dodatkowe” emerytury nie wyglądają jednak na dowód okazałej polityki społecznej PiS, ale na raczej pozorne wyrównywanie braków w pomocy najstarszym obywatelom. Pozornej, ponieważ jednorazowe 1000 zł jest niczym w porównaniu z comiesięczną kwotą 500 zł, które i tak nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Polska się starzeje, a program 500 plus nie pomaga w polepszeniu naszej sytuacji demograficznej.
