Zmiany w prawie wyborczym proponowane przez PKW dotyczą m.in. większej transparentności i przejrzystości finansowania kampanii wyborczych, sporządzenie Centralnego Rejestru Wyborców, zwiększenia liczby członków obwodowych komisji wyborczych czy regulacji głosowania korespondencyjnego w czasie epidemii i przebywania na kwarantannie. Stanowisko z 32 propozycjami trafi teraz prezydenta, premiera i marszałków Sejmu i Senatu.
Właśnie od tej czwórki zależy, czy propozycje PKW znajdą się w projektach nowelizacji prawa wyborczego. Zdecydowanie jedną z najważniejszych jest dokument, który PKW przyjęła na początku tego roku. Po wyborach prezydenckich, przeprowadzonych w czasie pandemii COVID-19, trzeba było wypracować stałe procedury wyborów prowadzonych w okolicznościach zagrożenia epidemicznego.
32 proponowane zmiany w prawie wyborczym
Jak podało PAP, Komisja wymaga od prawodawców ponownego rozważenia przywrócenia powszechnego głosowania korespondencyjnego, jako alternatywy dla tradycyjnych wyborów przy urnach. KPW wskazuje jednocześnie, że konieczne jest wypracowanie i wprowadzenie do Kodeksu wyborczego przepisów regulujących zasady głosowania korespondencyjnego w czasie pandemii. Na wypadek przedłużającej się epidemii COVID-19 czy wystąpienia kolejnych prawo powinno określać warunki głosowania osób, które przebywają w izolacji czy na kwarantannie – postuluje PKW.
Proponowane zmiany w prawie wyborczym obejmują również potrzebę wprowadzenia Centralnego Rejestru Wyborców, który ułatwiłby wykonywanie zadań komisji wyborczych związanych z osobami, które w dniu głosowania dopisały się spisu wyborców poza miejscem stałego zamieszkania. Takie rozwiązanie byłoby szczególnie przydatne w czasie wakacji, kiedy wielu wyborców głosuje w miejscowościach turystycznych. W związku z tym PKW proponuje również, by prawo umożliwiało komisarzowi wyborczemu zwiększenie liczby członków obwodowych komisji wyborczych do dopuszczalnego największego składu komisji w gminach, które w czasie wyborów mogą przyjąć większą liczbę głosujących niż tę wynikającą z osób stale ją zamieszkujących.
PKW widzi również konieczność zmian w ustalaniu liczby członków komisji obwodowych w odrębnych obwodach głosowania (szpitalach, zakładach karnych, DPS-ach). Według PKW liczba ta powinna być ustalana w odniesieniu do liczby wyborców, którzy przebywają w ośrodkach. Obecnie bez względu na ilość głosujących komisje składają się z 5 osób, co powoduje, że komisje w dużych ośrodkach są nadmiernie obciążone.
Komisja, chcąc przeciwdziałać nadużyciom wyborczym, związanym ze zbieraniem podpisów poparcia, proponuje także, by na formularzach wprowadzano dane osoby zbierającej podpisy oraz datę złożenia każdego z podpisu osoby, udzielającej poparcia. Takie wymogi, zdaniem Komisji, pozwolą organom ścigania wykryć sprawców nadużyć, którzy niekiedy zbierają takie podpisy przed datą zarządzenia wyborów, co jest niezgodne z Kodeksem wyborczym.
Zmiany w prawie wyborczym. Transparentność finansowa
Państwowa Komisja Wyborcza, jako konieczne uznaje wprowadzenie ograniczenia możliwości ponoszenia kosztów prowadzenia agitacji wyborczej przez inne podmioty, niż komitety wyborcze. Obecne przepisy przewidują wyłączność komitetów wyborczych w prowadzeniu agitacji i zasadę finansowania kampanii z własnych środków komitetu. Nie wykluczają jednak możliwości prowadzenie agitacji przez wyborcę, który nie otrzymał na to zgody pełnomocnika komitetu. To w konsekwencji może prowadzić do czynnego wspierania politycznego jednego z komitatów wyborczych przez dowolne podmioty i finansowania go bez ograniczeń wynikających z przepisów określenia źródeł finansowania komitetów, terminów otrzymywania pieniędzy i limitów wydatków.
Jak podało PAP, PKW jako konieczne uważa również określenie w ustawie o partiach politycznych konsekwencji dla ugrupowań, które naruszą zasady finansowania kampanii wyborczych. Do tej pory takie konsekwencje nie zostały jasno określone w ustawie.
PKW proponuje również zmianę w umożliwieniu ministrowi finansów wprowadzenia rozporządzenia o wymogu składania sprawozdań finansowych komisji wyborczych w formie cyfrowej. Takie rozwiązanie ma ułatwić do nich publiczny dostęp, czytelność, możliwości przeszukiwania dokumentów za pomocą narzędzi informatycznych i skróci czas publikacji sprawozdania. Komisja sugeruje wprowadzenie podobnych rozwiązań w przepisach ustawy o partiach politycznych, które określają zasady informowania o finansach. W tej samej ustawie PKW uznaje za konieczne wprowadzenie obowiązku prowadzenia stron internetowych dla wszystkich partii politycznych oraz zamieszczania na ich łamach rejestrów kredytów i wpłat.
Komisja proponuje również, by wprowadzić obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego dla członków Państwowej Komisji Wyborczej. Do tej pory ten obowiązek spoczywał na członkach PKW, którzy jednocześnie pełnili funkcję sędziego. Obowiązujące przepisy zezwalają jednak na powoływanie członków PKW spośród osób niebędących sędziami, dlatego obowiązek złożenia oświadczenia należy rozszerzyć na wszystkich członków Komisji.
Zmiany w prawie wyborczym. Zgłoszenie kandydatów
Obowiązujące przepisy zezwalają na zgłoszenie kandydatów do poszczególnych wyborów do godziny 24:00 ostatniego dnia przewidzianego na tę czynność. PKW proponuje zmienić przepis o terminie zgłoszenia, tak by upłynął z czasem zakończenia pracy urzędu obsługującego komisję lub ustalić konkretną godzinę upływu terminu np. na 16:00. Zdaniem członków PKW ustalanie upływu terminu na późne godziny noce jest nieuzasadnione i stwarza problemy organizacyjne dla komitetów, organów wyborczych i samorządów.
Komisja chce również likwidacji obowiązku informowania wyborców o wyborach za pośrednictwem druków bezadresowych. Wielu osób nie chce otrzymywać kolejnych druków, które w ich ocenie wywierają na nich presję do udziału w wyborach. Zdaniem Komisji nowoczesne media z pewnością znajdą więcej odbiorców kampanii informacyjnych i będą mniej inwazyjne.
