Słowo „przemoc” zawarte w zwrocie „przestępstwo z użyciem przemocy” dotyczy nie tylko przemocy fizycznej, lecz także psychicznej. Każde inne rozumnie tego słowa wypaczałoby sens zapisu i zapewniałoby pokrzywdzonym jedynie pozorną ochronę. Po wydaniu uchwały przez SN nie ma wątpliwości. Przemoc psychiczna powinna być karana przez sądy tak samo, jak fizyczna.
Sąd Najwyższy podjął uchwałę w kontekście kwestii orzekania o zakazie zbliżania się do ofiar przemocy domowej, na tle sprawy Sebastiana K. Sąd I instancji skazał mężczyznę na 8 miesięcy więzienia i nałożył na niego nakaz opuszczenia mieszkania oraz dwuletni zakaz zbliżania się i kontaktów z ofiarą. Orzeczenie wyroku wydano na podstawie art. 41 a) par. 1 kk:
Sąd może orzec zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, jak również nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, (…) w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym zwłaszcza przemocy wobec osoby najbliższej.
Apelację na korzyść oskarżonego wnieśli nie tylko obrońcy, lecz także – co ciekawe – prokurator, który zakwestionował zastosowane przez sąd I instancji środki karne. W jego ocenie „przestępstwo »znęcania się« nie zawiera w swoich ustawowych znamionach określenia: przestępstwo z użyciem przemocy” – relacjonował sędzia Andrzej Stępka.
W związku z tym Sąd Okręgowy w Tarnowie, który rozpatrywał sprawę w II instancji, zwrócił się z zapytaniem do Sądu Najwyższego – czy przepis, który przewiduje orzeczenie zakazu zbliżania się, odnosi się jedynie do przestępstw określonych w ustawowych znamionach zastosowania przemocy, czy też do przestępstw, które faktycznie popełniono przy użyciu przemocy? Co więcej, SO zapytał, czy w przypadku rozpatrywanej sprawy słowo „przemoc” odnosi się jedynie do przemocy fizycznej, czy również do przemocy stosowanej w innej postaci, a w szczególności psychicznej?
Przemoc psychiczna karana tak samo, jak przemoc fizyczna
Izba Karna Sądu Najwyższego podjęła w tej sprawie uchwałę, która jednoznacznie określa, że zwrot „przestępstwo z użyciem przemocy” dotyczy wszystkich faktycznie popełnionych przestępstw z użyciem przemocy, a nie wyłącznie tych, które określają przemoc na podstawie ustawowych znamion.
Przestępstwo z użyciem przemocy w rozumieniu tego przepisu, to każde przestępstwo, które faktycznie popełnione zostało z użyciem przemocy, przy czym użyte w przepisie słowo »przemoc« obejmuje zarówno przemoc fizyczną, jak i psychiczną” – stanowi podjęta w środę 31.03.21 r. uchwała IK SN.
Sprawozdawca tej sprawy sędzia Stępka podkreślił, że każda inna interpretacja tego zapisu, stworzonego przecież, po to, by chronić pokrzywdzonego, stanowiłaby jedynie iluzoryczną ochronę. I trudno się z tą argumentacją nie zgodzić. Przemoc psychiczna niesie poważne konsekwencje dla ofiary, która może popaść w depresję i coraz groźniejsze dla zdrowia stany lękowe, a w konsekwencji może targnąć się na własne życie. Jeżeli więc skutki przemocy psychicznej mogą okazać się równie tragiczne, jak bicie czy fizyczne znęcanie się, kara za popełnienie tych przestępstw musi być określana według tych samych zasad.
