Śmierć współmałżonka to niezwykle smutna sytuacja. Jest jeszcze gorzej, kiedy takie zdarzenie pociąga za sobą utratę ważnego źródła utrzymania rodziny. Jeśli zmarła osoba miała ustalone prawo do emerytury lub renty, bliscy będą uprawnieni do otrzymania renty rodzinnej. Takie świadczenie pomoże utrzymać płynność finansową. Jednak, co jeśli współmałżonek zmarłego jest nadal aktywny zawodowo? Czy pracująca wdowa ma prawo do renty rodzinnej?
Prawo wdowy do renty rodzinnej zostało uregulowane w art. 70 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Oczywiście warunki, które omówię w tym tekście, znajdują zastosowanie również do małżonka zmarłej kobiety, czyli wdowca. Dla ułatwienia, postanowiłam posługiwać się jednym z tych pojęć.
Warunki otrzymania przez wdowę renty rodzinnej
Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeśli w chwili śmierci męża miała co najmniej 50 lat lub była w tym czasie niezdolna do pracy. Innym warunkiem jest posiadanie na wychowaniu co najmniej jednego z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat. Jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia.
Uprawnienie przysługuje również w przypadku sprawowania pieczy nad uprawnionym do renty rodzinnej dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy.
Istotnym warunkiem uzyskania prawa do renty rodzinnej jest też pozostawanie do dnia śmierci małżonka w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która nie pozostawała ze zmarłym we wspólności, ma prawo do renty rodzinnej jeśli spełnia jeden z powyższych warunków, a także jeśli miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
Wdowa uzyska również prawo do renty, jeśli osiągnie wiek 50 lat lub stanie się niezdolna do pracy w ciągu 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowania dzieci.
Okresowa renta rodzinna
Prawo do okresowej renty rodzinnej przysługuje wdowie, której po śmierci męża brakuje niezbędnych źródeł utrzymania, a jednocześnie nie spełnia ona warunków do otrzymania renty rodzinnej.
Takie świadczenie przysługuje na okres roku od chwili śmierci współmałżonka lub na okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu. Jego celem jest uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej. W tym drugim przypadku świadczenie może być wypłacane nie dłużej, niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.
Czy pracująca wdowa ma prawo do renty rodzinnej?
ZUS nie może odmówić renty rodzinnej wdowie, która nadal jest aktywna zawodowo. Żeby otrzymać świadczenie w takiej sytuacji, trzeba jednak poza jednym z wyżej wymienionych ogólnych warunków, mieścić się w tzw. kryterium zarobkowym.
Prawo do renty rodzinnej w pełnej wysokości będzie miała wdowa, której przychód będzie nie wyższy, niż 70% przeciętnego wynagrodzenia (w 2021 roku – 5662,53 zł). Czyli obecnie 3963,77 zł brutto.
Jeśli przychód przekroczy 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ale nie będzie wyższy niż 130% tego wynagrodzenia (7361,29 zł brutto) to renta rodzinna zostanie zmniejszona o kwotę przekroczenia. Nie więcej jednak, niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia.
W przypadku renty rodzinnej dla jednej osoby, kwota maksymalnego zmniejszenia wynosi 549,71 zł.
Jeśli przychód wdowy przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS zawiesi prawo do renty rodzinnej.
Wniosek o rentę rodzinną
Wniosek o rentę rodzinną można złożyć w dowolnej placówce ZUS, na formularzu ERR. Świadczenie otrzymuje się od dnia powstania prawa do renty, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożono wniosek.
Jeśli osoba uprawniona złoży wniosek w miesiącu, w którym zmarła osoba, po której przysługuje renta lub w kolejnym miesiącu, to otrzyma świadczenie od dnia śmierci tej osoby. Pod warunkiem, że już wtedy spełniała odpowiednie warunki.
