Odrzucenie spadku po ojcu czy matce nie blokuje dziedziczenia po dziadkach z tej samej linii, choć wielu osobom może tak się wydawać. Zgodnie z prawem nie istnieją ku temu żadne przeszkody.
Odrzucenie spadku po rodzicu a dziedziczenie po dziadkach
Po śmierci rodzica majątek zgodnie z ustawą przechodzi na dziecko bądź dzieci, jeśli nie został spisany testament. W przypadku gdy ojciec/matka mieli np. długi, potomek może odrzucić spadek. Gdy umrze dziadek/babcia, a jej/jego dziecko nie dożyło otwarcia spadku, udział w nim przypada wnukom w częściach równych. Dzieci zmarłego wcześniej dziecka spadkodawcy (czyli wnuki spadkodawcy) zastępują swojego rodzica, czyli zstępni dziedziczą bezpośrednio po dziadku/babci tak zwanym prawem własnym. Reasumując, złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku po rodzicu nie wpływa na dziedziczenie po dziadkach.
Art. 931. § 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. § 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Prawo do dziedziczenia po dziadkach – przykład
Zmarła Kaja, matka Matyldy. Jej majątek nie był duży, miała długi. Córka odrzuciła spadek po niej, tym samym będąc wyłączona od dziedziczenia. Po jakimś czasie zmarła babcia, matka Kai. Matylda nie jest pewna czy skoro odrzuciła spadek po matce, to dziedziczy po swojej babci. Uprawnieni do dziedziczenia są jedynie bracia jej matki – czy wszystko należy się im? Kaja zmarła przed śmiercią swojej matki, więc nie dożyła otwarcia spadku po niej. Zgodnie z prawem udział spadkowy, który by jej przypadał, przechodzi na jej córkę – Matyldę.
Art. 1020. Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Art. 1012. Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.
Sądy przez wiele lat miały problem w rozstrzygnięciu tej kwestii – czy wnuki dziedziczą po dziadkach, jeśli odrzuciły spadek po swoim rodzicu. Sąd Najwyższy zdecydował o bezpośrednim dziedziczeniu po spadkodawcy. Dlatego nie istnieją żadne przeszkody, aby Matylda mogła dziedziczyć po babci pomimo zrzeknięcia się majątku po swojej matce.
