Śmiertelny wypadek spowodowany przez kuriera w Warszawie i wyniki kontroli mazowieckiej drogówki, która ujawniła liczne naruszenia przepisów przez kurierów są od wielu dni żywo komentowane w mediach. Problemy branży kurierskiej nie są jednak nowe i tak naprawdę o wiele większe niż nam się wydaje.
Łamanie przepisów przez kurierów wstrząsnęło opinią publiczną
Problemy branży kurierskiej wypływają na światło dzienne regularnie od wielu lat, jednak dopiero te ostatnie wywołały tak dużą dyskusję. Chodzi tutaj o dwie sytuacje, które miały miejsce w ostatnich tygodniach, czyli wypadek spowodowany przez kuriera w Warszawie (w jego następstwie zginął 14-latek), a potem szokujące wyniki kontroli mazowieckiej drogówki.
Sprawca wypadku w stolicy w chwili zatrzymania był nietrzeźwy i miał sądowy zakaz prowadzenia pojazdów. W dodatku uciekł z miejsca zdarzenia, nie udzieliwszy pomocy poszkodowanemu.
Z kolei mazowiecka drogówka po przeprowadzeniu kontroli 625 pojazdów kurierskich stwierdziła, że 7 kurierów prowadziło auta po spożyciu alkoholu, a 4 pod wpływem środków odurzających, natomiast 3 kierowców miało zakaz prowadzenia pojazdów. To nie wszystko, ponieważ aż 44 samochody dostawcze były w tak złym stanie technicznym, że policjanci zdecydowali się zatrzymać ich dowody rejestracyjne.
Powyższe informacje pochodzą tylko z ostatnich tygodni i trudno się dziwić, że wstrząsnęły opinią publiczną. Okazało się bowiem, że kurierzy stanowią poważne zagrożenie w ruchu drogowym i że praktycznie nikt nie ma nad nimi kontroli.
Problemy branży kurierskiej są znacznie większe
Branża kurierska od kilku lat przeżywa prawdziwy rozkwit, bo napędza ją rozwój ecommerce, który generuje wzrost zapotrzebowania na usługi kurierów. Ten rozkwit ma jednak także swoje ciemne strony. Zbyt rzadko się o nich mówi, a to właśnie one są w dużej mierze przyczyną nieprawidłowości, które tak szokują opinię publiczną.
Specyficzny model zatrudnienia kurierów
Mało kto sobie zdaje sprawę, że kurierzy rozwożący przesyłki rzadko są zatrudniani bezpośrednio w firmie kurierskiej, której logo widnieje na prowadzonych przez nich autach. Takie przesyłki obsługują bowiem zazwyczaj małe firmy, które są jedynie podwykonawcami dużych operatorów.
Są to zatem albo przedsiębiorcy, którzy samodzielnie zajmują się rozwożeniem przesyłek, albo ich pracownicy. W proces zatrudniania tych ostatnich nie są zaangażowani duzi operatorzy. Mogą więc nawet nie wiedzieć, że autami z ich logiem jeżdżą osoby niedoświadczone lub bez uprawnień.
Małe firmy generują jednak też inne patologie, które poniekąd wynikają z ich własnych problemów.
Problemy finansowe firm kurierskich
Według raportu Krajowego Rejestru Długów (KRD) z grudnia 2024 r. na 1338 zadłużonych podmiotów z branży kurierskiej aż 1016 stanowią najmniejsze firmy. Ich zadłużenie wynosi łącznie 29 mln zł, co stanowi także większość ogólnej sumy zadłużenia całego sektora, wynoszącego 40,9 mln zł.
Autorzy raportu KRD wyjaśnili, że przyczyną problemów finansowych małych firm kurierskich są przede wszystkim „wysokie koszty działalności połączone z ograniczoną rentownością”. Na koszty te składają się głównie raty leasingowe lub raty kredytów spłacane za auta dostawcze. Są to jednak także wydatki na paliwo, usługi serwisowe pojazdów, podatki, składki ZUS, czy też usługi księgowe.
Innymi słowy, podwykonawcy dużych firm kurierskich ponoszą ogromne koszty, ale jednocześnie zarabiają zbyt mało, by je wszystkie pokryć.
Nieprawidłowości przy zatrudnianiu pracowników
Problemy finansowe przedsiębiorstwa niemal zawsze odbijają się na pracownikach i nie inaczej jest w przypadku branży kurierskiej. Małe firmy bardzo często bowiem celem cięcia kosztów oferują swoim kierowcom możliwie najniższe wynagrodzenie. Zdarza się także zatrudnianie kurierów bez umowy, a nawet oferowanie im pracy na próbę przez kilka dni bez wynagrodzenia.
Nietrudno się domyślić, że na takie warunki godzą się głównie osoby młode i niedoświadczone, albo obcokrajowcy, których uprawnienia do kierowania pojazdami czasami trudno zweryfikować.
Braki kadrowe
Niedobory kadrowe są również dużą bolączka branży kurierskiej. O problemie świadczy choćby liczba ofert pracy dla kurierów, których tylko na portalu OLX jest już przeszło tysiąc.
Przyczyną braku pracowników są z jednej strony wspomniane wyżej nieprawidłowości ze strony pracodawców, które zniechęcają do pracy w zawodzie. Powodem jest jednak także rosnąca liczba przesyłek, do których obsługi potrzebnych jest coraz więcej osób.
Przez ogromną ilość pracy firmy kurierskie zatrudniają więc niemal każdego, kto się do nich zgłosi. Często bez weryfikacji umiejętności i uprawnień do prowadzenia pojazdów. Pracujący już kurierzy są natomiast przemęczeni, co bez wątpienia obniża ich koncentrację i przyczynia się do wypadków na drogach.
Problemy branży kurierskiej rozwiążą tylko zmiany systemowe
Wobec ostatnich wydarzeń pojawiły się głosy, że w zlikwidowaniu nieprawidłowości w branży kurierskiej może pomóc wdrożenie przez firmy narzędzi do weryfikacji kierowców. To chyba jednak nie rozwiąże wszystkich problemów. Owszem, zminimalizuje liczbę kurierów jeżdżących bez uprawnień. Na pewno jednak nie zmniejszy kłopotów finansowych podwykonawców, nie zlikwiduje nieuczciwych praktyk wobec pracowników, ani nie odciąży przepracowanych kurierów. Do tego potrzebne są zmiany systemowe. Chyba warto o nich wreszcie pomyśleć, aby branża kurierska mogła się dalej rozwijać, tyle że w sposób zdrowy i prawidłowy.
