W dniu 13 lutego br. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej po raz kolejny wydał korzystne dla polskiego kredytobiorcy orzeczenie w sprawie sankcji kredytu darmowego. Według Związku Banków Polskich wyrok TSUE nie jest jednak przełomowy, a media wprowadzają Polaków w błąd, ponieważ nie poskutkuje on miliardowymi zwrotami odsetek.
Co przyniósł wyrok TSUE z 13 lutego 2025 r.?
Przypomnijmy, że wyrok TSUE z 13 lutego 2025 r. dotyczył sprawy kredytu konsumenckiego, jaka toczyła się przed warszawskim sądem rejonowym z powództwa kancelarii prawnej, która nabyła prawa do tego kredytu. Kancelaria domagała się zastosowania sankcji kredytu darmowego, zarzucając bankowi, że ten nieprawidłowo naliczył RRSO oraz zastosował w umowie niejasne zapisy dopuszczające zmiany wysokości opłat i prowizji.
W powyższej sprawie Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że jeśli bank nie dopełnił należycie obowiązku informacyjnego, to może zostać pozbawiony prawa do odsetek. Potwierdził również, że naruszeniem obowiązku informacyjnego są sytuacje, w których:
- umowa opiera się na wskaźnikach, które dla konsumenta są trudne do zweryfikowania,
- umowa o kredyt wymienia okoliczności uzasadniające zwiększenie opłat związanych z wykonaniem umowy, ale właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny konsument nie jest w stanie zweryfikować ich wystąpienia ani ich wpływu na te opłaty.
W swoim orzeczeniu TSUE dodatkowo potwierdził, że krajowe regulacje przewidujące sankcję kredytu darmowego są zgodne z unijną dyrektywą 2008/48/WE.
Według banków interpretacja wyroku TSUE przez media jest manipulacją
Informacja o wyroku TSUE wywołała entuzjazm wśród kredytobiorców i szerokim echem odbiła się w mediach. Pojawiły się też jednoznaczne komentarze prawników, że orzeczenie jest przełomowe i otwiera drogę do tysięcy nowych pozwów przeciwko bankom w Polsce. To oczywiście nie spodobało się bankom, które zarzuciły mediom oraz wypowiadającym się dla nich prawnikom manipulację. Takie mocne zarzuty sformułował Związek Banków Polskich, który opublikował na swojej stronie internetowej obszerne wyjaśnienie w tej sprawie.
Według ZBP „twierdzenia jakoby wyrok ten miał stanowić przełomowy moment, są nieprawdziwe” i „nie przyniesie żadnych miliardowych zwrotów, jak sugerują przedstawiciele kancelarii i firm odszkodowawczych”.
W swoim wyjaśnieniu Związek Banków Polskich zwrócił uwagę, że TSUE w swoim wyroku z 13 lutego 2025 r. nie orzekł niczego nowego, a ponadto:
- nie wprowadził automatycznego stosowania sankcji kredytu darmowego – ponieważ nadal to sąd krajowy musi stwierdzić, czy konsument był w stanie na podstawie warunków umowy ocenić, jak może się zmienić wysokość jego zobowiązania;
- nie uznał, że zawyżenie RRSO stanowi samo w sobie naruszenia obowiązku informacyjnego;
- nie zakazał także naliczania odsetek od kredytowanych kosztów.
Dodatkowo Związek Banków Polskich zaznaczył, że wyrok TSUE nie zamyka drogi do nowelizacji polskich przepisów. Według ZBP przewidują one natomiast obecnie nieproporcjonalne sankcje kredytu darmowego i są „instrumentalnie wykorzystywane przez podmioty budujące swój biznes na sprawach konsumenckich”.
ZBP ostrzega przed nieuczciwymi praktykami kancelarii prawnych
Związek Banków Polskich w swojej publikacji postanowił też przestrzec konsumentów przed nieuczciwymi praktykami kancelarii prawnych i firm odszkodowawczych, które namawiają polskich kredytobiorców na wnoszenie pozwów przeciwko bankom na podstawie wyroków TSUE.
Według ZBP działanie wielu takich podmiotów wynika wyłącznie z chęci uzyskania korzyści finansowych, a nie faktycznej ochrony praw konsumenta. Zwrócił tutaj uwagę w szczególności na firmy, które skupują wierzytelności z tytułu roszczeń ze spłaconych kredytów konsumenckich za zaledwie 10-20% ich wartości i niedostatecznie informują klientów o skutkach takich umów cesji. Warto tu natomiast dodać, że jeśli taka firma wygra w sądzie z bankiem, to roszczenie w całości będzie przysługiwało właśnie takiej firmie, a nie kredytobiorcy.
ZBP ostrzega również przez klauzulami abuzywnymi, jakie zdarzają się w umowach cesji lub o reprezentowanie klienta przed sądem. Przypomniał tutaj jednocześnie o innym wyroku TSUE z dnia 12 stycznia 2023 r., zgodnie z którym w przypadku zastosowania przez kancelarię klauzul abuzywnych klient ma prawo odmówić zapłaty wynagrodzenia, nawet jeśli kancelaria wykonała usługę.
