Każdy przedsiębiorca liczy na to, że wydatki poniesione z myślą o własnej firmie będzie mógł wliczyć w koszty uzyskania przychodu. Jeśli są odpowiednio udokumentowane i spełniają przesłanki zawarte w ustawie, to nie powinno być z tym większych problemów. Co jednak w sytuacji, gdy takie wydatki zostały poniesione jeszcze przed założeniem firmy? Przykładem może być chociażby opłata za studia – poniesiona przed rozpoczęciem działalności, choć przewidywane ukończenie studiów nastąpi już po tym wydarzeniu. Czy fiskus pozwala na takie praktyki?
Wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności – czy można wliczyć je w koszty firmowe?
Przedsiębiorcy naturalnie szukają sposobów na zmniejszenie swoich wydatków, m.in. poprzez wliczanie ich w koszty uzyskania przychodu. Pytanie brzmi jednak – czy można odliczyć również wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności?
Jeden z naszych stałych czytelników, pan Łukasz, postanowił nam opisać sytuację, w której sam się znalazł. Jeszcze jako asystent sędziego postanowił podjąć studia podyplomowe z zakresu prawa nowych technologii. Planował założyć kancelarię adwokacką. Od początku zakładał, że będzie specjalizować się właśnie w dziedzinie, z którą wiążą się jego studia podyplomowe.
Studia podjął w styczniu 2019, wtedy też uiścił za nie opłatę. W sądzie pracował do września i w tym samym miesiącu otworzył kancelarię. Przewidywany termin ukończenia podyplomówki to listopad 2019 r.
Nasz czytelnik chciał dowiedzieć się, czy może wliczyć opłatę za studia w koszty uzyskania przychodu – w końcu podyplomówka miała wpłynąć na podniesienie jakości świadczonych przez niego usług, a tym samym – na wzrost przychodów osiąganych z działalności. Pan Łukasz powoływał się też na jedną ze stron rządowych, gdzie jasno wskazano, że nawet wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej można wliczyć w koszty firmowe. Warunkiem jest zachowanie związku przyczynowo-skutkowego między wydatkiem a uzyskaniem przychodu i spełnienie pozostałych przesłanek.
Jak jednak podszedł do tego fiskus?
Wydatki przed założeniem firmy jako wydatki osobiste
(…) wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej nie były poniesione w celu uzyskania przychodu, są to wydatki o charakterze osobistym, związane z podnoszeniem poziomu wiedzy i zdobyciem określonych uprawnień.
Powyższy fragment pochodzi z uzasadnienia interpretacji indywidualnej. Zdaniem fiskusa nasz czytelnik nie może wliczyć opłaty za studia w koszty uzyskania przychodu, ponieważ… w chwili ich rozpoczynania (i ponoszenia opłat) nie było mowy o żadnym uzyskiwaniu przychodu. Działalność gospodarcza jeszcze nie istniała, więc zdaniem fiskusa – wliczenie wcześniejszych wydatków nie jest możliwe. Fiskus wskazuje na brak związku przyczynowo-skutkowego między wydatkiem a uzyskaniem przychodu.
Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na fragment
Wydatki poniesione w czasie, kiedy źródło przychodów nie istnieje, nie mogą być ponoszone na jego zachowanie lub zabezpieczenie. Wydatki na kształcenie nie mogą być również uznane za ponoszone w celu uzyskania (zwiększenia) przychodów, skoro ich poniesienie następuje w okresie, kiedy źródło tych przychodów jeszcze nie istnieje.
Jednocześnie fiskus uznaje, że np. koszty noclegów i dojazdów na uczelnię już po założeniu działalności gospodarczej mogą być w tym przypadku jak najbardziej wliczone w koszty. Oczywiście – jeśli program studiów jest ściśle związany z przedmiotem działalności gospodarczej.
Wydatki na naukę a koszty firmowe: problematyczne interpretacje
Jest to jednak interpretacja problematyczna. Fiskus w przeszłości wahał się bowiem, czy wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności gospodarczej można w końcu wrzucić w koszty, czy też niekoniecznie. Tak jak w przypadku naszego czytelnika, fiskus wydał podobną interpretację także w 2018 r., w przypadku menedżera, który podjął studia MBA i (już po ich rozpoczęciu) założył działalność gospodarczą. On również nie mógł wliczyć w koszty wydatków, które poniósł w związku ze studiami jeszcze przed założeniem firmy.
Nie oznacza to jednocześnie, że wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności definitywnie nie mogą być wrzucone w koszty prowadzenia działalności. Chodzi raczej o zachowanie bardzo ścisłego związku przyczynowo-skutkowego. W momencie, w którym podatnik ponosi jakieś koszty, już wtedy musi to robić z myślą o uzyskaniu i zabezpieczeniu przychodów firmy. Jeśli jakiś wydatek jest ponoszony znacznie wcześniej, to nasuwa się naturalne pytanie – czy był to wydatek osobisty, tylko podatnik po jakimś czasie, z różnych powodów, postanowił założyć firmę i wykorzystać przedmiot tych wydatków, czy też może od początku było to konsekwentne i zaplanowane działanie.
W interpretacji z 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi stwierdził na przykład, że wydatki poniesione przed rozpoczęciem działalności można wliczyć w koszty uzyskania przychodu. Chodzi jednak raczej o zakup pewnych środków trwałych, wyposażenia, towarów i materiałów, ewentualnie o koszty porad prawnych czy przygotowania materiałów informacyjnych i marketingowych. Co do wydatków na naukę i szkolenia fiskus ma znacznie większe wątpliwości. Wiedza tam zdobyta może być bowiem zastosowana w wielu dziedzinach życia i stanowić wiedzę ogólną (do pewnego stopnia). A w takim wypadku fiskus skłania się do tego, by niemożliwe było wrzucenie poniesionych w ten sposób wydatków w koszty firmowe. Rozpoczęcie studiów i opłacenie ich przed rozpoczęciem działalności tylko nasila takie podejście.
