Wbrew pozorom sam fakt, że ktoś nam coś podarował (obojętnie, czy chodzi o nieruchomość, środki finansowe czy dowolną rzecz) nie oznacza jeszcze, że darowizna na pewno u nas pozostanie. Kiedy trzeba oddać otrzymaną darowiznę?
Kiedy trzeba oddać darowiznę? Darowizna wykonana a niewykonana
Na samym początku warto rozróżnić darowiznę wykonaną od niewykonanej – od tego bowiem zależy, w jakich przypadkach możliwe będzie odwołanie darowizny. Darowizna niewykonana dotyczy bardzo krótkiego okresu – między zawarciem umowy darowizny, a jej niewykonaniem, czyli nieprzekazaniem przedmiotu darowizny.
Jeśli chodzi o darowiznę niewykonaną, jej odwołanie może nastąpić tylko w momencie, gdy wykonanie darowizny spowoduje uszczerbek dla utrzymania darczyńcy lub uszczerbek dla ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Należy jednak podkreślić, że nie chodzi o sytuację, gdy darczyńca się „rozmyślił”, ale z przyczyn niezależnych od niego jego sytuacja finansowa pogorszyła się lub może znacząco się pogorszyć po ostatecznym przekazaniu darowizny.
Do takich okoliczności należy zaliczyć m.in. zdiagnozowanie ciężkiej choroby, utratę pracy, stanie się ofiarą oszustwa lub kradzieży czy konieczność płacenia wyższych alimentów. Co ważne, darczyńca będzie musiał udowodnić jedynie to, że w jego życiu doszło do niekorzystnych zmian. Nie będzie musiał natomiast wykazywać, jak dużą stratę finansową poniósł w związku z tym wydarzeniem.
Odwołanie darowizny już wykonanej
Kiedy jeszcze trzeba oddać darowiznę? Taka konieczność może zaistnieć także już po przekazaniu darowizny. Mowa o sytuacji, gdy obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności względem darczyńcy. Za takie zachowanie uznaje się działanie lub zaniechanie skierowane bezpośrednio lub pośrednio przeciw darczyńcy; dodatkowo musi być ono uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 2016 r. niewdzięczność musi cechować „znaczne nasilenie złej woli”, a samo zachowanie obdarowanego musi mieć na celu wyrządzenie darczyńcy krzywdy czy szkody majątkowej, do której można zaliczyć np. kradzież czy uszkodzenie mienia.
Termin na odwołanie darowizny
Darczyńca na odwołanie darowizny już wykonanej ma rok od dnia, w którym dowiedział się o rażącej niewdzięczności obdarowanego. Nie ma natomiast znaczenia, ile lat minie między wykonaniem darowizny a momentem, w którym darczyńca dowiedział się o zachowaniu obdarowanego.
Co ciekawe, warto jednocześnie pamiętać, że jeśli darczyńca wybaczy obdarowanemu jego działanie lub zaniechanie kwalifikujące się jako rażącą niewdzięczność, to odwołanie darowizny nie jest już możliwe.
Odwołanie darowizny następuje zazwyczaj w formie pisemnej, przez oświadczenie, które darczyńca składa obdarowanemu.
