Czy małżonek dziedziczy po teściach? Na to pytanie najpewniej usłyszymy odpowiedź przeczącą. Przecież małżonek nie należy do kręgu spadkobierców ustawowych swoich teściów. A zatem w przypadku, gdy mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym, to małżonek nie dziedziczy po rodzicach swojego małżonka. Jest jednak wyjątkowa sytuacja, w której może dojść do takiego dziedziczenia i wcale nie ma ona związku z powołaniem do dziedziczenia w testamencie. Wyjątek ten stanowi transmisja przewidziana przez Kodeks cywilny.
Dziedziczenie ustawowe: w pierwszej kolejności małżonek i zstępni
Dziedziczenie ustawowe przebiega w sposób określony przez Kodeks cywilny. W pierwszej kolejności do dziedziczenia po zmarłym zostaje powołany małżonek wraz z dziećmi bądź dalszymi zstępnymi. Gdy zmarły nie pozostawił zstępnych, to do dziedziczenia powołany zostaje małżonek wraz z rodzicami zmarłego. W przypadku braku małżonka dziedziczą rodzice zmarłego. W sytuacji, gdy któreś z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, powołane do dziedziczenia w jego miejsce zostaje rodzeństwo zmarłego. Natomiast w miejsce rodzeństwa, które nie dożyło otwarcia spadku, wchodzą ich zstępni.
Małżonek może dziedziczyć po teściach – jedyna wyjątkowa sytuacja
Z powyższego (choć mocno jednak skróconego) opisu wynika, że małżonek dziecka spadkodawców nie występuje w ich kręgu spadkobierców ustawowych. Jednak może zaistnieć wyjątkowa sytuacja, w której do spadkobrania po teściach dojdzie owy małżonek. Istotne jest w tym miejscu pochylenie się nad pojęciem transmisji.
Należy tu zwrócić uwagę na art. 1017 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł nie złożywszy takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone przez jego spadkobierców. Termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po zmarłym spadkobiercy.
Sam wyżej wskazany przepis i reguły spadkobrania brzmią dość zawile i łatwo się pogubić. Jednak jeśli oprzeć się na przykładach z życia wziętych będzie dużo łatwiej temat zrozumieć. Termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wynosi 6 miesięcy, licząc od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. W sytuacji, w której zstępny nie zdążył złożyć takiego oświadczenia z powodu śmierci, to oświadczenie to może złożyć jego spadkobierca. A zatem wracając do kręgu spadkobierców ustawowych, może to być małżonek zmarłego. W związku z powyższym, w dużym uproszczeniu, może zaistnieć sytuacja, w której to małżonek dziecka spadkodawców przyjmie i nabędzie spadek po swoich teściach.
Czy można wydziedziczyć zięcia lub synową?
Niestety. Nawet chcąc się uchronić przed wyjątkową sytuacją opisaną wyżej, to nie ma możliwości wydziedziczenia synowej bądź zięcia. Tak samo jak wydziedziczenie rodzeństwa nie jest możliwe. Powód jest dość oczywisty. Wydziedziczenie skutkuje pozbawieniem prawa do zachowku. Natomiast prawo do zachowku przysługuje jedynie małżonkowi, zstępnym i rodzicom. Pocieszającym dla niektórych będzie jedynie fakt, że ryzyko wystąpienia wyżej opisanej sytuacji jest dość niskie.
