Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne to specjalna opcja dla tych, którzy nie posiadają żadnego innego tytułu do ubezpieczenia. Jego zawarcie to kwestia raptem wizyty w oddziałach NFZ i ZUS. Później jednak daje o sobie znać jego szczególna konstrukcja. Podpowiadamy, kto potrzebuje dobrowolnego ubezpieczenia i na jakie niuanse powinien uważać po podpisaniu umowy.
Wystarczy jedna wizyta w NFZ, druga w ZUS i gotowe
Teoretycznie w Polsce państwo ma konstytucyjny obowiązek zapewnienia każdemu obywatelowi równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. W praktyce zdarzają się sytuacje, gdy obywatel pozostaje poza nawiasem normalnego systemu. Wystarczy, że nie posiada żadnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego i zostaje pozostawiony samemu sobie. Obecnie to właściwie dwa przypadki: zatrudnieni na umowie o dzieło oraz osoby niepracujące, które nie są zarejestrowane jako bezrobotni. Jeśli nie chcą płacić za swoje leczenie w całości z własnej kieszeni, to zostaje im jedna możliwość: dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne.
Trzeba przyznać, że rzeczywiście jest w pełni dobrowolne. To znaczy: nie jest obowiązkowe i nie grozi nam żadna kara za jego niewykupienie, nawet jeśli należymy do jednej ze wskazanych wyżej grup. Oczywiście w praktyce wybór jest najczęściej czysto pozorny. Alternatywę stanowi w końcu bankructwo na wzór amerykański albo brak możliwości korzystania z opieki zdrowotnej. Na szczęście sam proces ubezpieczania się jest wręcz dziecinnie prosty.
Zainteresowany dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym musi wybrać się do oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia właściwego dla jego miejsca zamieszkania. Na miejscu chętny wypełnia wniosek o objęcie ubezpieczeniem i podpisuje umowę z NFZ. Trzeba mieć ze sobą dowód osobisty, w niektórych przypadkach może być konieczne zabranie ze sobą dokumentu potwierdzającego ostatni okres ubezpieczenia. Co do zasady jednak urzędnicy Funduszu powinni mieć dostęp do wszystkich danych w swoich systemach teleinformatycznych.
Wysokość składki może się zmieniać nawet co kwartał
Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne nie wiąże się z dodatkowymi opłatami, jeśli przerwa w ubezpieczeniu trwa mniej niż 3 miesiące. W przeciwnym wypadku pobierana się specjalną opłatę w wysokości uzależnionej od długości przerwy:
- 3-12 miesięcy – 20 proc. dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki
- 12-24 miesięcy – 50 proc. dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki
- 24 miesiące do 5 lat – 100 proc. dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki
- 5-10 lat – 150 proc. dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki
- powyżej 10 lat – 200 proc. dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki
Podstawa wymiaru to wysokość naszego zadeklarowanego miesięcznego dochodu. Deklarację składamy już na etapie zawierania umowy z NFZ. Nie może być niższa niż przeciętne wynagrodzenie ustalane przez ZUS. Jeśli nie zarabiamy aż tyle, to naszą podstawą wymiaru będzie właśnie aktualna średnia krajowa.
Składka w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego wynosi 9 proc. podstawy wymiaru. Haczyk? W przeciwieństwie do pozostałych rodzajów ubezpieczenia zdrowotnego minimalna wysokość podstawy wymiaru ustalana jest co kwartał, a nie raz do roku. Oznacza to, że wysokość składki może wzrosnąć nawet cztery razy w ciągu roku.
Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne to także konieczność comiesięcznego składania deklaracji ZUS DRA
Po zawarciu umowy z NFZ musimy się udać do oddziału ZUS. Tam składamy druk ZUS ZZA stanowiący zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego. Możemy również złożyć druk ZUS ZCNA, który pozwala na objęcie naszym ubezpieczeniem zdrowotnym także członków rodziny. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne obowiązuje od momentu określonego w umowie.
Co dalej? Musimy co miesiąc odprowadzać składkę na nasze ubezpieczenie zdrowotne. Tutaj ważne jest, by pamiętać o wspomnianych już częstych zmianach jej wysokości, które wynikają z systematycznego wzrostu średniej krajowej. Wystarczy miesiąc nieprzerwanych zaległości w odprowadzaniu składek, by nasza umowa z NFZ wygasła. Sami możemy ją rozwiązać składając Funduszowi stosowne oświadczenie.
Ciąży na nas także obowiązek składania co miesiąc deklaracji ZUS DRA, podobnie jak osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Na szczęście nie musimy w tym celu udawać się do oddziałów ZUS albo korzystać z usług poczty. Mamy możliwość złożenia deklaracji poprzez Platformę Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dość częstym problemem bywa wpisanie do deklaracji właściwego kodu ubezpieczenia. W tym przypadku powinniśmy wpisać numer 2410.
