Zawarcie małżeństwa w obrządku katolickim poprzedzone jest długimi przygotowaniami. Jednym z nich jest egzamin narzeczeński. Nadchodzą zmiany w jego formule
Konferencja Episkopatu Polski na swoich stronach opublikowała nowy dekret ogólny o przeprowadzaniu rozmów kanoniczno-duszpasterskich z narzeczonymi przed zawarciem małżeństwa kanonicznego. Dekret zastępuje obowiązujące od 30 lat przepisy dotyczące prawno-kanonicznego aspektu przygotowania narzeczonych do sakramentu małżeństwa. Aktualizacja została wymuszona zmieniającymi się warunkami życia i potrzebą dostosowania egazaminu do współczesnych czasów. A jak informowaliśmy na naszych łamach małżeństwo zmienia wiele rzeczy.
Dekret zawiera wzory pism oraz formularzy, można się z nimi zapoznać na stronie Episkopatu
Egzamin narzeczeński
Jednym z etapów przygotowania się narzeczonych do ślubu kościelnego zgodnie z kanonem 1066 Kodeksu Prawa Kanonicznego jest stwierdzenie, że nic nie stoi na przeszkodzie do jego ważnego i godziwego zawarcia. Proces ten nazywany jest badaniem kanonicznym lub egzaminem narzeczeńskim, z którego sporządzany jest protokół. Egzamin pozwala na sprawdzenie sytuacji prawnej narzeczonych, ich przygotowaniu do małżeństwa oraz pozwala wykluczyć istnienie przeszkód do zawarcia małżeństwa. W przypadku ich zaistnienia pozwala proboszczowi wystąpić o udzielenie dyspensy. Ponadto zgodnie z dekretem spotkania proboszcza z narzeczonymi mają charakter zarówno prawny jak i duszpasterski.
Obowiązki przed zawarciem małżeństwa
Przed przystąpieniem do sporządzania protokołu do obowiązków proboszcza będzie należało odebranie przysięgi mówienia prawdy. Jej treść jest umieszczona każdorazowo na protokole. Co ciekawe, odmowa złożenia przysięgi nie będzie przeszkodą do zawarcia małżeństwa, a tylko okazją dla duszpasterza do pokazania narzeczonym jakie trudności mogą ich spotkać w trakcie wspólnego pożycia. Nowością jest wspólne odmówienie modlitwy „Ojcze nasz” z proboszczem. Protokół będzie sporządzany w parafii wybranej przez narzeczonych do zawarcia małżeństwa.
Zawarcie małżeństwa poza kościołem
Zgodnie z kodeksem Prawa Kanonicznego małżeństwo powinno być zawarte w miejscu świętym, w domyśle w kościele lub kaplicy. Miejscowy ordynariusz może udzielić zezwolenia na zawarcie małżeństwa poza wymienionymi miejscami. Jeżeli zawarcie małżeństwa ma się łączyć z udzielaniem Eucharystii pozwolenie wydaje biskup diecezjalny. Nowością jest stwierdzenie, że nie powinno się zezwalać na zawieranie małżeństw poza miejscem świętym bez poważnej przyczyny. Wyszczególniono, że poważną przyczyny nie mają natury komercyjnej oraz nie wynikają z ekstrawagancji, próżności lub naśladowania innych tradycji. Przyszli małżonkowie będą musieli zapomnieć o ślubie rodem z amerykańskich komedii romantycznych, w ukwieconej altance. W pięknym malowniczym ogrodzie. Ich ratunkiem będzie rozdzielenie ślubu „kościelnego” od cywilnego i zwrócenie się do właściwego Urzędu Stanu Cywilnego.
Narzeczony jest za granicą, co w takim wypadku?
Uregulowana została kwestia przegotowania do małżeństwa w sytuacji, gdy małżeństwo ma być zawarte w Polsce, a jeden z narzeczonych lub oboje nie mogą uczestniczyć w przygotowaniu do małżeństwa w Polsce. W takiej sytuacji odpowiedzialnym za stwierdzenie braku przeszkód do zawarcia małżeństwa oraz za przygotowanie narzeczonych będzie proboszcz za granicą. Po spełnieniu swoich obowiązków ten proboszcz wydaje licencję, którą prześle za pośrednictwem swojej kurii do właściwej kurii w Polsce. Po otrzymanie licencji kuria upoważnia proboszcza w Polsce do asystowania przy zawarciu małżeństwa. Dokumenty zza granicy należy przesłać do Polski nie później niż miesiąc przed planowanym terminem ślubu.
Zawarcie małżeństwa – jakie dokumenty musimy dostarczyć do parafii?
Proboszczowi będziemy musieli okazać:
- dokument tożsamości zaopatrzony w fotografię,
- świadectwo chrztu,
- zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa z Urzędu Stanu Cywilnego, wydane zgodnie z obowiązującymi przepisami, względnie odpis aktu małżeństwa cywilnego, jeśli przystępujący do małżeństwa kanonicznego są ze sobą w związku cywilnym.
Dokumenty należy dostarczyć duszpasterzowi nie później niż na dwa miesiące przed planowanym terminem ślubu.
Zawarcie małżeństwa z osobą po zmianie płci
W punkcie 38 dekretu czytamy:
„Szczególną ostrożność należy wykazać, gdyby któreś z narzeczonych poddało się zabiegowi tzw. „zmiany płci”. Decyzję o urzędowej zmianie płci w dokumentach kościelnych podejmuje w poszczególnych przypadkach Kongregacja Nauki Wiary po zbadaniu dokumentacji medycznej. W związku z tym w takiej sytuacji nie wolno spisywać protokołu przedślubnego, ustalać daty ślubu i czynić żadnych obietnic do czasu definitywnej decyzji Kurii Rzymskiej. Należy wówczas uprzedzić narzeczonych, że ich sprawa jest wysoce skomplikowana. Nie można bowiem dopuścić do zawarcia związku między osobami tej samej płci (z punktu widzenia biologiczno-genetycznego). W tego rodzaju przypadkach należy brać też pod uwagę możliwość zaistnienia przeszkody impotencji, a także poważnych zaburzeń psychoseksualnych”.
Dobrze, że Episkopat dostrzegł problem osób po zmianie płci. Źle, że umył ręce od podejmowania wiążących decyzji i przekazał je do kompetencji Kurii Rzymskiej. Znacznie wydłuży to proces uzyskania zgody na zawarcie małżeństwa przez osoby po zmianie płci. Z zapisów dekretu możemy wywnioskować, że przyszły małżonek nie może być w trakcie zmiany płci. Ponadto dekret podniósł kwestię impotencji. Zgodnie z kanonem 1084 § 1 osoby, które nie mogą odbyć stosunku małżeńskiego są niezdolne do zawarcia małżeństwa.
Zawarcie małżeństwa, a obowiązki alimentacyjne
Narzeczeni, którzy mają potomstwo z innych związków (konkubinat lub byłe małżeństwo) będą musieli odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób wywiązują się z obowiązków wobec dzieci oraz czy mają i wypełniają obowiązek alimentacyjny. Ponadto narzeczeni mają odpowiedzieć na pytanie, czy z innych związków nie wynikają inne obowiązki natury moralnej, formalnej i materialnej. W przypadku gdyby wynikały należy je wymienić. Ponadto drugi z narzeczonych będzie musiał potwierdzić, że wie o obowiązkach nałożonych na przyszłego męża lub żonę. Ksiądz ma się upewnić, że przyszli małżonkowie będą wywiązywać się z tych obowiązków.
Zawarcie małżeństwa wg nowych wytycznych
Dekret wejdzie w życie od 1 czerwca 2020 roku w Kościele Katolickim na terenie Polski.
