Zachowek z założenia zabezpieczać ma interesy najbliższej rodziny zmarłego i to nawet w przypadku, gdy zmarły ma inny pomysł na rozdysponowanie swym majątkiem po śmierci niż zostawienie go najbliższym.
Ustawodawca przyjmuje bowiem założenie, że są pewne granice dysponowania swym majątkiem i jakaś jego część powinna przypaść np. dzieciom i małżonkowi zmarłego, chyba, że osobom tym można zarzucić naganne zachowania określone w przepisach prawa. W niniejszym poście wskazuję szczegółowo komu dokładnie przysługuje zachowek i jak można go pozbawić.
Czym jest zachowek?
W polskim systemie prawnym są obecnie dwa rodzaje powołania do spadku, z ustawy oraz z testamentu. Możliwe jest również powołanie do spadku w części z ustawy w części z testamentu.
W pewnym podsumowaniu można wskazać, że w przypadku, gdy spadkodawca sporządza testament i powołuje w nim do całości spadku określoną osobę np. partnerkę to zstępni (np. dzieci), małżonek, rodzice spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, mają prawo do połowy wartości swego udziału w spadku, a jeżeli są trwale niezdolni do pracy lub małoletni do 2/3 wartości swego udziału w spadku.
Podstawą ustalenia zachowku jest udział spadkowy, który by przypadł uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym.
Dziedziczenie ustawowe jest następujące:
Pierwsze w kolejności są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych np. wnuków dziecka.
W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.
Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.
W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.
Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.
Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.
Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.
Komu natomiast nie przysługuje zachowek?
Prawa do zachowku nie mają następujące osoby:
- Małżonek w stosunku do którego spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.
A także osoby, które:
- zrzekły się dziedziczenia,
- zostały uznane za niegodne dziedziczenia (Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:1)dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.)
- odrzuciły spadek,
- zostały wydziedziczone (Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;2)dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;3)uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.),
- małżonek pozostający w separacji,
- zrzekły się prawa do zachowku.
Jeśli chciał(a)byś uzyskać poradę prawnika w powyższym lub też innym zakresie, to z redakcją Bezprawnik.pl współpracuje zespół prawników specjalizujących się w poszczególnych dziedzinach, który solidnie, szybko i tanio pomoże rozwiązać Twój problem. Opisz go pod adresem e-mailowym kontakt@bezprawnik.pl, a otrzymasz bezpłatną wycenę rozwiązania sprawy.
