Urlop wypoczynkowy to dla pracownika czas, by odpocząć od stresu czy rutyny i zregenerować siły. Zdarza się jednak, że nawet w czasie wolnym nie da się zapomnieć o pracy. Pracodawcy nieraz wymagają wzięcia na wakacje telefonu służbowego czy laptopa. I mają do tego prawo, bo choć obowiązki pracownika na urlopie wypoczynkowym są raczej nieliczne, to pracodawca może chcieć zagwarantować sobie możliwość skontaktowania się z pracownikiem w nagłej sytuacji.
Urlop wypoczynkowy jako pełny odpoczynek od pracy
Urlop wypoczynkowy definiowany jest jako coroczny, płatny, nieprzerwany okres zwolnienia pracownika od obowiązku świadczenia pracy w danym zakładzie pracy, przysługujący pracownikowi w celu wypoczynku i regeneracji sił, w wymiarze określonym przepisami prawa pracy i w czasie ustalonym przez pracodawcę.
Prawo do wypoczynku jest zresztą przewidziane nie tylko w przepisach Kodeksu pracy, ale także w Konstytucji RP. Trudno jednak mówić o pełnym odpoczynku w przypadku potencjalnej możliwości otrzymania podczas urlopu telefonu czy maila z pracy. Niektórzy pracownicy celowo więc nie zabierają ze sobą służbowej komórki czy laptopa. Pracodawca ma jednak prawo zobowiązać do tego pracownika w umowie o pracę, regulaminie czy ustnie przed rozpoczęciem urlopu.
Obowiązki pracownika na urlopie wypoczynkowym mogą przewidywać pozostanie w kontakcie z pracodawcą
Zdarzają się sytuacje, w których pracodawca musi odwołać pracownika z urlopu. Bez rozmowy telefonicznej czy odczytania maila nie będzie to możliwe. Pracownik nie ma jednak obowiązku odbierania na urlopie prywatnego telefonu. Jeśli natomiast nie zabierze ze sobą na wyjazd telefonu służbowego czy komputera, nie będzie miał jak odebrać maila czy połączenia od pracodawcy. Odwołanie z urlopu jest natomiast możliwe tylko wtedy, gdy pracodawca ma pewność, że wiadomość dotarła do pracownika.
Właśnie dlatego obowiązki pracownika na urlopie wypoczynkowym mogą przewidywać zabranie ze sobą sprzętu służbowego. Warto przy tym zaznaczyć, że nie oznacza to konieczności nierozstawania się z tymi urządzeniami. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego (II PK 26/16) pracownik nie ma obowiązku codziennego kontrolowania poczty. Powinna jednak istnieć możliwość skontaktowania się z nim.
Służbowy telefon czy laptop na wakacjach – tak, ale tylko w ograniczonym zakresie
Pracodawca ma prawo żądać zabrania sprzętu służbowego, natomiast obowiązki pracownika na urlopie nie przewidują utrzymywania w tym czasie kontaktów z kontrahentami czy wykonywania jakichkolwiek obowiązków służbowych. Jeśli pracodawca zażąda tego od pracownika, naruszy jego prawo do urlopu wypoczynkowego. Trudno bowiem w takiej sytuacji mówić o ciągłym, niezakłóconym spokoju i regeneracji sił.
Pracodawca nie może także w trakcie urlopu zobowiązać do pełnienia dyżuru przez pracownika. To również jest bowiem pozostawanie w gotowości do pracy kłócące się z ideą urlopu wypoczynkowego. W takich sytuacjach pracownik będzie miał więc prawo wystąpić z roszczeniem o uznanie takiego dnia za dzień pracy. Tym samym powinien otrzymać za ten czas wynagrodzenie i urlop wypoczynkowy w innym dniu.
Pracodawca może odwołać z urlopu, a pracownik musi się tej decyzji podporządkować
Odwołanie z urlopu wypoczynkowego będzie mieć miejsce na mocy jednostronnej decyzji. Możliwe jest to jednak tylko w przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności nieprzewidzianych w chwili rozpoczęcia urlopu. Ponadto, konieczne jest, by w danej sytuacji nieobecność pracownika w pracy mogła spowodować poważne zakłócenia w procesie pracy.
Wówczas obowiązki pracownika na urlopie przewidują konieczność podporządkowania się tej decyzji nawet, gdy pracownik się z nią nie zgadza. Odmowa może zostać potraktowana jako niewykonanie polecenia pracodawcy, a w konsekwencji prowadzić nawet do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. W praktyce jednak pracodawca rzadko skorzysta z możliwości odwołania pracownika z urlopu. Będzie się to bowiem dla niego wiązać z dodatkowymi kosztami.
Odwołanie z urlopu jest możliwe, ale pracodawca poniesie związane z tym koszty
W przypadku odwołania z urlopu niewykorzystane dni nie przepadają. Pracownik będzie mógł wykorzystać pozostałą jego część w danym roku. Pracodawca będzie musiał też ponieść koszty związane z odwołaniem pracownika z urlopu. W przypadku wypoczynku w innym państwie mogą to być więc faktycznie poniesione koszty podróży, również te przypadające na wszystkich członków rodziny, jeśli pracownik wraz z nią musiał wrócić z urlopu. Pracodawca powinien zapłacić także za wszystkie koszty opłacone z góry, które nie podlegają zwrotowi. Nie będzie natomiast zobowiązany do zrekompensowania utraconych korzyści. Jeśli więc pracownik zaplanował w czasie urlopu świadczenie pracy na rzecz innego pracodawcy, a w związku z odwołaniem z urlopu pracy tej nie wykona, nie może żądać zwrotu utraconego zarobku.
