Policjant w Szczecinie zastrzelił kierowcę, który nie zatrzymał się do kontroli drogowej, a przy okazji potrącił jednego z funkcjonariuszy. Czy przepisy regulują użycie broni przez policjantów?
Zasady używania broni palnej m.in. przez funkcjonariuszy Policji reguluje ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Zgodnie z jej treścią (art. 6 ust. 2):
Broni palnej używa się lub wykorzystuje się ją wyłącznie, jeżeli użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego:
1) okazało się niewystarczające do osiągnięcia celów tego użycia lub wykorzystania lub
2) nie jest możliwe ze względu na okoliczności zdarzenia.
Ustawa przewiduje cały szereg różnego rodzaju środków przymusu bezpośredniego, zarówno oczywistych (siła fizyczna, kajdanki), jak i niecodziennych. Wiedzieliście, że środkiem przymusu bezpośredniego jest koń? Albo – wiedzieliście, że konia służbowego nie można użyć do pościgu (a konkretnie: „ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą„).
Użycie broni przez funkcjonariusza Policji – procedura
Wracając do problematyki broni palnej: jej użycie jest ostatecznością. Ustawa szczegółowo określa, kiedy funkcjonariusz może sięgnąć do kabury. Może to nastąpić między innymi:
- w sytuacji bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność funkcjonariusza lub innej osoby
- w przypadku przeciwstawienia się osobie, która nie podporządkowała się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, albo usiłowała nielegalnie przekroczyć granicę przy użyciu broni palnej, niebezpiecznego przedmiotu lub pojazdu
- podczas pościgu za osobą, która dokonała opisanego wcześniej, bezprawnego zamachu
- jeśli zachodzi konieczność ujęcia:
- osoby, która dokonała bezprawnego zamachu lub niepodporządkowała się wezwaniu do porzucenia broni etc., albo schroniła się w trudno dostępnym miejscu, a zachodzi obawa użycia przez nią broni lub niebezpiecznego przedmiotu
- osoby zatrzymanej, tymczasowo aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności, jeśli ucieczka tej osoby stwarza zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby, albo istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba ta może użyć materiałów wybuchowych, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu
- jeśli zachodzi konieczność udaremnienia ucieczki osoby pozbawionej wolności z aresztu śledczego lub zakładu karnego oraz osoby konwojowanej lub doprowadzanej, a także pościg za tą osobą
Broń palna może być wykorzystana do podjęcia jednego lub więcej z następujących działań:
- zatrzymania pojazdu,
- pokonanie przeszkody uniemożliwiającej lub utrudniającej ujęcie osoby albo ratowanie życia lub zdrowia uprawnionego, innej osoby lub ratowanie mienia, albo w przypadku naruszenia porządku lub bezpieczeństwa publicznego przez osobę pozbawioną wolności, zatrzymaną lub umieszczoną w strzeżonym ośrodku albo areszcie w celu wydalenia,
- wezwania pomocy lub zaalarmowania,
- neutralizacja przedmiotów lub urządzeń mogących stwarzać niebezpieczeństwo wybuchu,
- unieszkodliwienie zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby
- oddanie strzału ostrzegawczego
Użycie broni palnej co do zasady wymaga – o ile okoliczności się temu nie przeciwstawiają – aby funkcjonariusz okrzykiem zidentyfikował swoją służbę („Policja!”), a następnie wezwał osobę do zachowania zgodnego z prawem, w szczególności do porzucenia broni lub niebezpiecznego przedmiotu, zaniechania ucieczki lub odstąpienia od użycia przemocy. Niepodporządkowanie się do wezwania uprawnia funkcjonariusza do uprzedzenia o użyciu broni palnej (Stój, bo strzelam”), a następnie – jeśli i to wezwanie okaże się bezskuteczne – oddania strzału ostrzegawczego w bezpiecznym kierunku.
Powyższa procedura nie jest wymagana, jeśli jej przestrzeganie mogłoby doprowadzić do powstania bezpośredniego niebezpieczeństwa do dla życia lub zdrowia funkcjonariusza lub innej osoby, a także w przypadku próby zapobieżenia zdarzeniu o charakterze terrorystycznym.
