Prawo wymaga od przedsiębiorcy dużo więcej niż od konsumenta. Przedsiębiorcy, którzy kupują rzeczy dla firmy, często zapominają o istnieniu art. 563 kodeksu cywilnego, który przewiduje dla przedsiębiorców dodatkowy obowiązek warunkujący skorzystanie z rękojmi. Jego niewykonanie może skutkować wygaśnięciem uprawnień z rękojmi przedsiębiorcy.
Na wstępie przypomnijmy, że od 2021 w przepisach pojawi się częściowa ochrona konsumencka dla przedsiębiorców. To nie oznacza jednak całkowitego zrównania uprawnień z rękojmi przedsiębiorców z uprawnieniami konsumentów.
- Po pierwsze ochrona ta będzie dotyczyć wyłącznie jednoosobowych działalności gospodarczych.
- Po drugie nie obejmuje umów związanych z zawodową działalnością gospodarczą przedsiębiorcy.
Jeżeli przedsiębiorcy nie obejmie ww. ochrona konsumencka, to obejmie go art. 563 k.c., zgodnie z którym:
§ 1. Przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.
§ 2. Do zachowania powyższego terminu wystarczy wysłanie przed jego upływem zawiadomienia o wadzie.
Wygaśnięcie uprawnień z rękojmi przedsiębiorcy
Z powyższego artykułu wynika więc obowiązek:
- zbadania rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju,
- niezwłoczne zawiadomienie sprzedawcy o wadzie (chyba że wada wyszła na jaw dopiero później – wówczas kupujący musi zawiadomić przedsiębiorcę o jej istnieniu niezwłocznie po jej stwierdzeniu).
Jak widać przepis może budzić dużo wątpliwości. W jakim czasie przedsiębiorca powinien zbadać otrzymaną rzecz i dokonać zgłoszenia wady? Prawidłowa odpowiedź będzie zależała każdorazowo od rodzaju otrzymanej rzeczy i wad.
- Uszkodzenia rzeczy widoczne gołym okiem powinny być zgłaszane natychmiast po odbiorze.
- Z drugiej strony, jeżeli przedsiębiorca zakupił specjalistyczną maszynę, to nie sposób oczekiwać, że od razu po jej otrzymaniu zleci odrębną ekspertyzę mającą na celu wykrycie wady. Wada maszyny, która ujawni się w toku eksploatacji, nie powinna powodować wygaśnięcia uprawnień z rękojmi przedsiębiorcy, o ile została zgłoszona niezwłocznie po jej wykryciu.
W innej sprawie rozpatrywanej przez Sąd Apelacyjny w Łodzi (sygn. akt I ACa 998/13) dotyczącej dostawy dużej ilości drewna uznano, że:
Obowiązek kupującego, nawet gdy jest nim przedsiębiorca prowadzący działalność w zakresie produkcji wyrobów z drewna, nie idzie tak daleko, że obciąża go konieczność zlecenia ekspertyzy każdej partii towaru w celu weryfikacji rodzaju dostarczonego drewna. Zgodnie z treścią powołanego przepisu (art. 563 k.c.) kupujący ma bowiem obowiązek zbadać rzecz w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach danego rodzaju. Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika zaś, że po uzyskaniu wiadomości, że dostarczone drewno nie odpowiada treści zamówienia, kupujący niezwłocznie zlecił jego ekspertyzę, której wyniki potwierdziły dostarczenie drewna innego rodzaju niż zamówione. Stwierdzić zatem należy, że zawiadomił sprzedawcę o wystąpieniu wady niezwłocznie po jej wykryciu.
Wygaśnięcie uprawnień z rękojmi przedsiębiorcy – o czym warto pamiętać?
Nawet jeżeli wskutek niedopełnienia ww. obowiązków nastąpiło wygaśnięcie uprawnień z rękojmi przedsiębiorcy, warto pamiętać, że:
- przepis ten nie znajdzie zastosowania w przypadku zatajenia wady (por. art. 564 k.c.),
- przyjmuje się, że obowiązek z art. 563 k.c. nie dotyczy wad prawnych,
- wygaśnięcie uprawnień z rękojmi przedsiębiorcy nie wyłącza możliwości domagania się odszkodowania z art. 566 k.c., czy art. 471 k.c. (niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy).
Warto również pamiętać, że w umowie między przedsiębiorcami (inaczej niż w przypadku konsumentów) sprzedawca nie będzie odpowiadał za uszkodzenia przesyłki w trakcie transportu (chyba że umowa reguluje to w sposób odmienny). Roszczenia kupującego wobec przewoźnika to odrębny temat.
Konsumenci mają łatwiej
Konsument co do zasady ma dwa lata na stwierdzenie wady od daty dostawy, a jego roszczenia przedawniają się po roku od daty jej wykrycia. Nie musi przy tym dodatkowo w odpowiednim czasie badać rzeczy i zawiadamiać o wadzie.
- Zobacz też artykuł: rękojmia po 2 latach od wykrycia wady
Prowadząc własną działalność, łatwo jest pomylić te zasady i zapomnieć, że na przedsiębiorcy jako kupującym spoczywają dodatkowe obowiązki. Wygaśnięcie uprawnień z rękojmi przedsiębiorcy to częsta przyczyna oddalenia powództw kupujących w sądzie. Kupując rzeczy na firmę trzeba więc zwrócić szczególną uwagę na dokładne zbadanie rzeczy po jej otrzymaniu pod kątem ewentualnych wad.
