Od momentu sporządzenia testamentu do chwili śmierci spadkodawcy wiele może się zmienić. Testator może na przykład uznać, że chce w inny sposób rozdysponować swój majątek. W efekcie może więc dojść do sytuacji, gdy poprzez umowę darowizny przekaże przedmiot, który zgodnie z testamentem miała odziedziczyć inna osoba. Nie powoduje to jednak nieważności takiej umowy, tak samo jak nie wpływa na ważność testamentu.
Raz spisany testament nie musi obowiązywać na zawsze
Każda osoba, która zdecyduje się spisać testament, ma prawo zmienić zdanie i to nawet wielokrotnie. Jeśli tak się stanie, może zdecydować się na odwołanie testamentu sporządzonego wcześniej. Tak samo jak może po prostu sporządzić kolejny dokument zmieniający postanowienia poprzedniego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami nie ma przy tym żadnej hierarchii testamentów ze względu na ich rodzaj. Testamentem własnoręcznym można więc przykładowo skutecznie zmienić postanowienia wcześniejszego testamentu notarialnego. Znaczenie ma to, który z ważnych dokumentów jest najnowszy.
Nie zawsze jednak spadkodawca myśli o zmianie swojej ostatniej woli czy odwołaniu testamentu. Nieraz po prostu zawiera umowę darowizny i przekazuje mieszkanie, samochód czy inny przedmiot konkretnej osobie, mimo że zgodnie z testamentem kto inny miał go otrzymać.
Umowa darowizny a testament
Umowa darowizny zawierana jest za życia darczyńcy. Przez tę umowę zobowiązuje się on bezpłatnie przekazać dany przedmiot, nieruchomość czy pieniądze na rzecz konkretnej osoby. Jest to umowa nieodpłatna, choć nie oznacza to, że na obdarowanym nie ciążą żadne obowiązki. Jeśli na przykład sytuacja finansowa darczyńcy z czasem się pogorszy i nie będzie on w stanie zaspokajać swoich podstawowych potrzeb, obdarowany ma obowiązek wspomóc darczyńcę do wysokości aktualnego przysporzenia majątkowego.
Poza tym darowizna nie pozostaje bez wpływu na dziedziczenie z tego względu, że zaliczana jest na schedę spadkową. Obdarowany może mieć też obowiązek zapłaty zachowku na rzecz osób najbliższych pominiętych w testamencie.
Jaki natomiast umowa darowizny wpływa na testament? Przede wszystkim warto podkreślić, że w momencie przekazania darowizny darczyńca przestaje być jej właścicielem. Wprawdzie z kilku powodów może taką darowiznę odwołać, ale dotyczy to tylko wyjątkowych okoliczności. Skoro więc darczyńca nie jest już właścicielem danych przedmiotów, to siłą rzeczy nie mogą one wchodzić w skład spadku.
Testament obowiązuje dopiero po śmierci spadkodawcy
Warto zauważyć, że spadkodawcy bardzo często spisują testamenty na wiele lat przed śmiercią. A to oznacza, że stan ich majątku może się znacząco zmienić nawet, jeśli nie dokonają w międzyczasie żadnej darowizny. Równie dobrze mogą powiększyć majątek, jak i stracić dużą część dotychczasowego dobytku.
Testament zawsze jednak obowiązuje dopiero po śmierci spadkodawcy. Może się więc zdarzyć, że taka osoba w dniu spisania testamentu ustanowiła spadkobiercami w równych częściach dwie osoby, dysponując wówczas majątkiem o wartości w sumie 800.000 złotych. Z upływem lat podwoiła go jednak, więc spadkobiercy w efekcie otrzymają dwa razy więcej niż spadkodawca pierwotnie zakładał. Tak samo jak możliwa jest sytuacja odwrotna – kiedy wartość otrzymanego spadku będzie znacząco niższa niż w momencie spisywania testamentu.
Trudno zresztą, żeby testament w jakikolwiek sposób ograniczał spadkodawcę podczas jego życia. Jeśli nie można by było go zmieniać albo dowolnie rozporządzać majątkiem do śmierci, to mało kto decydowałby się na spisanie swojej ostatniej woli. Z tego powodu spadkodawca może dokonać darowizny określonych przedmiotów czy nawet wyprzedać cały swój majątek. Wówczas po jego śmierci otwiera się testament i postępuje zgodnie z wolą zmarłego na tyle, na ile jest to możliwe przy obowiązującym stanie majątku – czyli z wyłączeniem przedmiotów, które nie wchodzą już w skład spadku. Umowa darowizny nie powoduje więc nieważności testamentu, tak samo jak nie wymusza, by po jej dokonaniu wcześniej sporządzony testament od razu zmienić czy odwołać.
