Czy otrzymanie darowizny – za życia darczyńcy – zwalnia później obdarowanego z obowiązku zapłacenia zachowku spadkobiercom? Niestety – nie ma dobrych wiadomości dla obdarowanych. Darowizna a zachowek – co na to prawo?
To, co może wydawać się zaskakujące – a jednak tak wynika z przepisów polskiego prawa – to fakt, że darowizna może być doliczana do udziału spadkowego. Czy tak się stanie, zależy m.in. od tego, kiedy darowizna została dokonana. Zasadniczo, zgodnie z Kodeksem cywilnym, są dwie możliwości:
- gdy darowizna została dokonana więcej niż 10 lat wcześniej, licząc wstecz od otwarcia spadku,
- kiedy darowizna została dokonana później (czyli np. 5 czy 6 lat przed otwarciem spadku).
Sytuacja pierwsza jest dla obdarowanych znacznie bardziej komfortowa – w tym przypadku darowizna nie jest bowiem doliczana przy obliczaniu zachowku od spadku. Dodatkowo zgodnie z art. 994 par. 1 Kodeksu cywilnego,
Przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
Należy jednak podkreślić, że czas dokonania darowizny ma znaczenie tylko w przypadku osób, które nie są spadkobiercami lub nie są uprawnione do zachowku. Jeśli są – termin dokonania darowizny nie ma znaczenia, a sama darowizna jest doliczana do wartości spadku.
Darowizna a zachowek. Obdarowani mogą mieć problem
Jeśli przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku darowiznę, uprawniony do zachowku może niekiedy żądać wypłaty zachowku – albo raczej jego uzupełnienia – od obdarowanego przez spadkobiercę. Zgodnie z art. 1000 par. kc,
Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku.
Co jednak istotne, obdarowany jest zobowiązany do zapłaty takiej sumy jedynie w granicach wzbogacenia się, które dokonało się na skutek darowizny. Tym samym jeśli obdarowany był jednocześnie jednym ze spadkobierców, to odpowiada jedynie za nadwyżkę ponad udział należny mu w spadku.
Oprócz tego warto pamiętać o przedawnieniu roszczenia o zachowek. Przedawnienie następuje po pięciu latach – od otwarcia spadku lub ogłoszenia testamentu (w zależności od tego, czy spadkobierca zostawił testament). Roszczenie po tym czasie jest nienależne.
