Najwyższa Izba Kontroli (NIK) przeprowadziła kompleksową analizę przestrzegania praw pacjentów w polskich szpitalach i niestety: wyniki nie napawają optymizmem. Z danych wynika, że w aż 65 proc. kontrolowanych placówkach pacjenci nie mieli pełnego dostępu do informacji dotyczących możliwości zapisania się na leczenie czy zasad korzystania z udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami. Opieka w szpitalach pozostawia czasami wiele do życzenia.
Ta sytuacja stawia pod znakiem zapytania zasadnicze prawo do informacji, które powinno być podstawowym elementem opieki zdrowotnej. Ponadto, niemal 30 proc. szpitali nie zapewniało godnych warunków pobytu, przez co ograniczało prawo pacjentów do intymności i godności. Zdarzały się zdewastowane sprzęty, łazienki nieprzystosowane dla osób z niepełnosprawnościami, ogólnodostępne sanitariaty bez możliwości ich łatwego zamknięcia oraz braki w parawanach w salach wieloosobowych.
Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła, że Rzecznikowi Praw Pacjenta zabrakło skuteczności
Rzecznik Praw Pacjenta według NIK-u nie spełniał do końca swoich ustawowych obowiązków. Choć zgłaszał propozycje zmian w prawie, to wiele z nich pozostawało bez akceptacji ze strony Ministerstwa Zdrowia. Brakowało skuteczności.
Najwyższa Izba Kontroli ujawniła, że w okresie objętym kontrolą RPP wszczął w sumie 6339 postępowań wyjaśniających w sprawach o indywidualne naruszenie praw pacjenta, jednak nie był w stanie efektywnie zarządzać tym procesem. Na dodatek nie zainicjował skutecznych działań zmierzających do uregulowania kwestii badań genetycznych, mimo wcześniejszych alarmujących ustaleń NIK-u w tej tematyce.
NIK zauważył ponadto zwiększenie obciążenia liczbą szpitali psychiatrycznych przypadających na jednego rzecznika. O ile w 2019 roku jeden rzecznik obsługiwał średnio 4,5 szpitala, to do końca września 2023 roku ta liczba wzrosła już do 9. Tymczasem pierwotne założenia przewidywały, że jeden rzecznik nie powinien odpowiadać za więcej niż trzy szpitale. Nadmierne obciążenie rzeczników obowiązkami doprowadziło do masowych rezygnacji. W kilka lat liczba rzeczników spadła z 46 do 23 osób.
Nie tylko dostęp do informacji pozostawia wiele do życzenia, opieka w szpitalach też wygląda różnie
Kontrola wykryła, że w wielu szpitalach pacjentów hospitalizowano w warunkach, które zwyczajnie naruszały ich prawa. Przykładem mogą być np. sale do porodów usytuowane w sposób, który uniemożliwił zachowanie intymności rodzącym kobietom z uwagi na ulokowanie sali do porodów martwych w bezpośrednim sąsiedztwie sali do porodów żywych dzieci, z możliwym bezpośrednim kontaktem między pacjentkami. W trzech kontrolowanych szpitalach prywatność pacjentów naruszono przez nieuzasadnione nadmierne stosowanie monitoringu wizyjnego.
Ponadto w 35 proc. skontrolowanych szpitali pacjenci nie byli prawidłowo informowani o ryzykach związanych z planowanymi zabiegami i to wzbudza poważne wątpliwości co do świadomego wyrażania zgody na leczenie. Luki w monitoringu stanu odleżyn i procesu ich leczenia dotyczyły ponad 40 proc. zweryfikowanych szpitali. W niemal połowie skontrolowanych szpitali zarządzanie dokumentacją medyczną było dalekie od ideału. Część podmiotów nie zadbała o właściwe zabezpieczenie dokumentów przed uszkodzeniem, zniszczeniem bądź utratą. W około 30 proc. skontrolowanych podmiotów pacjenci nie mogli umawiać się na wizyty drogą elektroniczną.
Niestety widać poważne luki w systemie ochrony zdrowia, jednak NIK ma pomysł na rozwiązanie problemu
Według Izby niestety nadal widać poważne luki w systemie ochrony zdrowia, które źle wpływają na bezpieczeństwo pacjentów. Problemy z dokumentacją medyczną, brak odpowiedniego nadzoru nad monitorowaniem stanu zdrowia pacjentów oraz niekiedy nieprofesjonalne postępowanie w obszarze ochrony danych osobowych to tylko niektóre z odkrytych niesprawności.
Najwyższa Izba Kontroli zasugerowała m.in., aby Ministerstwo Zdrowia wraz z Rzecznikiem Praw Pacjenta utworzyło portal edukacyjno-informacyjny dla pacjentów, ułatwiający dostęp do wiedzy o ich prawach. Przy okazji Izba zaapelowała m.in. o wzmocnienie niezależności RPP, usprawnienie przebiegu postępowań wyjaśniających i zagwarantowanie wsparcia pacjentom w szpitalach psychiatrycznych, w tym w ośrodkach odwykowych.
