Czy mieszkając na stałe w innym mieście bez zameldowania, muszę wracać do swojego rodzinnego miasta, żeby oddać głos w wyborach samorządowych? Oczywiście, że nie. Trzeba jednak odpowiednio wcześniej zadbać o to, aby móc zagłosować w miejscu swojego zamieszkania. Jak wygląda głosowanie poza miejscem zameldowania?
Specyfika wyborów samorządowych polega na tym, że mieszkańcy lokalnych społeczności wybierają swoje własne władze. Dlatego dobrze by było, żeby o tym, kim będzie przyszły prezydent Szczecina, decydowali mieszkańcy tego miasta. Tak samo mieszkańcom Rzeszowa nic do tego, która partia wygra wybory do rady miasta w Zielonej Górze. Chociażby w obu miastach wygrały skrajnie przeciwne partie, to ich przyszłe decyzje nijak będą się miały do życia mieszkańców w tej drugiej gminie. Na tym polegają wybory samorządowe – wybieramy przedstawicieli lokalnych władz.
Dlatego w każdej gminie powstają zupełnie inne listy wyborcze, zawiązują się różne sojusze czy nawet najbardziej egzotyczne koalicje. Jakby tego było mało, podział administracyjny Warszawy sprawia, że poza wyborami na prezydenta stolicy jednocześnie mieszkańcy wybierają władze poszczególnych dzielnic. To bardzo skomplikowana operacja logistyczna, dlatego zasadą jest, że w wyborach samorządowych obywatele głosują w miejscu swojego zameldowania. Co jednak w sytuacji, kiedy na co dzień mieszkamy w zupełnie innej części kraju? Czy głosowanie poza miejscem zameldowania jest w ogóle możliwe?
Czy głosowanie poza miejscem zameldowania jest możliwe?
Tak, głosowanie poza miejscem zameldowania, co do zasady, jest możliwe. Oczywiście trzeba wcześniej wypełnić kilka formalności, więc nie wystarczy tak po prostu wejść do lokalu wyborczego w dniu wyborów. Co zatem musi zrobić obywatel zameldowany w podlaskiej gminie, ale na co dzień zamieszkały w Warszawie? Oczywiście złożyć wniosek o wpisanie na listę wyborców w miejscu zamieszkania. Ponieważ obowiązek meldunkowy wciąż ma się dobrze, każdy z nas automatycznie jest wpisywany do spisu wyborców w miejscu swojego zameldowania. Rejestr wyborców obejmuje jednak z zasady osoby zamieszkałe na terenie danej gminy, którym przysługuje czynne prawo wyborcze. Właśnie dlatego osoby zamieszkałe, ale bez zameldowania na terenie danej gminy mogą się do tego rejestru dopisać.
art. 18 § 1 kodeks wyborczy Stały rejestr wyborców obejmuje osoby stale zamieszkałe na obszarze gminy, którym przysługuje prawo wybierania.
Jak zatem dopisać się do listy wyborców w miejscu swojego zamieszkania? W tym celu należy złożyć wniosek o wpis do rejestru wyborców na terenie danej gminy.
art. 19. § 1. Wyborcy stale zamieszkali na obszarze gminy bez zameldowania na pobyt stały wpisywani są do rejestru wyborców, jeżeli złożą w tej sprawie w urzędzie gminy pisemny wniosek. Wniosek powinien zawierać nazwisko, imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia oraz numer ewidencyjny PESEL wnioskodawcy. Do wniosku dołącza się:
1) kserokopię ważnego dokumentu stwierdzającego tożsamość wnioskodawcy;
2) pisemną deklarację, w której wnioskodawca podaje swoje obywatelstwo i adres stałego zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Wniosek o wpis do rejestru wyborców poza miejscem zameldowania
Wójt, burmistrz lub prezydent wydaje decyzję o wpisaniu, lub odmowie w terminie 3 dni od złożenia wniosku, co wynika z art. 20 kodeksu wyborczego.
Decyzję o wpisaniu lub o odmowie wpisania do rejestru wyborców osoby, o której mowa w art. 19, wydaje wójt, w terminie 3 dni od dnia wniesienia wniosku. Decyzję o odmowie wpisania do rejestru wyborców, wraz z uzasadnieniem, niezwłocznie doręcza się wnioskodawcy.
Co ważne, przed podjęciem decyzji wójt sprawdza, czy wnioskodawca spełnia przesłanki do tego, aby uznać go za stale zamieszkującego na terenie gminy. To oznacza, że do wniosku należy załączyć dokumenty, które ten fakt udokumentują. Jako przykład może posłużyć umowa najmu mieszkania, umowa o pracę czy cokolwiek innego, co ułatwi wójtowi podjęcie decyzji. W końcu chodzi o wykazanie, że w danym miejscu mieszkamy z zamiarem stałego pobytu, a nie przyjechaliśmy na wakacje.
Z wpisem do rejestru wyborców wiążę się jeszcze jedna ważna rzecz. Zostaniemy do niego wpisani na stałe, a więc także na wszystkie przyszłe wybory. Warto zatem pamiętać za kilka lat, że kiedyś tam w przeszłości dopisaliśmy się do listy wyborców na drugim końcu Polski. Do rejestru wyborców mogą także dopisać się obywatele innych państw członkowskich Unii Europejskiej
Czy mieszkając za granicą, mogę głosować w wyborach samorządowych?
Odpowiedź jest krótka – niestety nie. Wynika to przede wszystkim z charakteru tych lokalnych wyborów. Ponadto ciężko sobie wyobrazić jak nasze służby dyplomatyczne za granicą miałyby logistycznie rozegrać takie ogromne przecież przedsięwzięcie. Prawo nie przewiduje możliwości głosowania w wyborach samorządowych przez Polaków, którzy mieszkają za granicą. Ci mogą za to dopisać się do rejestrów wyborczych w krajach, gdzie zamieszkują.
Z uwagi na lokalny charakter wyborów samorządowych, w przeciwieństwie do wyborów prezydenckich czy parlamentarnych, nie ma możliwości uzyskania z rodzimej gminy zaświadczenia o prawie do głosowania i dopisanie się do listy na ostatnią chwilę w miejscu, gdzie akurat będziemy.
