Sprawa kredytów we frankach szwajcarskich ciągnie się latami. Z jednej strony, wiąże się ona z dramatem poszczególnych rodzin wplątanych w umowy kredytowe, których te nie są w stanie spłacić. Z drugiej zaś mamy przeświadczenie, że ci ludzie są tak naprawdę sami sobie winni. Okazuje się jednak, że Frankowicze mogą mieć jednak rację. Warszawski sąd apelacyjny unieważnił kredyt we frankach.
Spór klientki Getin Noble Banku z kredytodawcą pokazuje, że z bankiem da się wygrać przed sądem
Wyrok warszawskiego sądu apelacyjnego w sprawie, opatrzonej sygnaturą VI ACa 427/18, można śmiało nazwać przełomem. Sąd drugiej instancji nie tylko przychylił się do argumentacji klientki Getin Noble Banku ale również w całości unieważnił zawartą umowę kredytową. Jak podaje Rzeczpospolita, klienta banku w 2008 r. zaciągnęła kredyt w wysokości 485 925,37 złotych na budowę mieszkania oraz parkingu podziemnego. Był on, jak to w takich wypadkach bywa, we frankach szwajcarskich. Co gorsza, był to tak zwany kredyt indeksowany. Niestety, nagły wzrost kursu tej waluty zaowocował lawinowym wzrostem zadłużenia. Pomimo regularnej spłaty kredytu przez 10 lat, zobowiązanie względem banku wcale nie zmalało. Wręcz przeciwnie – urosło do przeszło 500 tysięcy złotych.
Taki stan rzeczy sprawił, że kobieta wystąpiła z pozwem o unieważnienie części umowy kredytowej. Chodziło przede wszystkim o tą część, która dotyczyła przeliczania kredytu z wykorzystaniem kursów walut. Wynikało z tego kolejne roszczenie z jej strony: o zwrot 85 tysięcy złotych, jako sumy nienależnie zapłaconej bankowi a wynikającej właśnie z niekorzystnego sposobu przeliczania pieniędzy z jednej waluty na drugą. Alternatywą akceptowalną dla klientki Getin Noble Banku było także całkowite unieważnienie umowy kredytowej. I właśnie do tej opcji przychyliły się sądy. Najpierw okręgowy, a potem sąd apelacyjny unieważnił kredyt we frankach.
Dlaczego właściwie sąd apelacyjny unieważnił kredyt we frankach?
Można by zadać pytanie: dlaczego właściwie sądy miałyby unieważnić taką umowę? Klientka przecież wiedziała, na co się pisze. Tak samo wiedział bank… Właśnie w tym rzecz: zdaniem klientki, Getin Noble Bank wiedział doskonale, jeszcze przed udzieleniem kredytu, że taka umowa jest opatrzona ryzykiem kursowym. W latach wcześniejszych bank był w końcu ostrzegany chociażby przez Komisję Nadzoru Finansowego, Narodowy Bank Polski czy nawet Związek Banków Polskich. Tymczasem zarówno sąd okręgowy, jak i apelacyjny, uznały, że tak skonstruowana umowa nie spełnia w ogóle ustawowej definicji umowy kredytowej.
Zgodnie z art. 69 prawa bankowego, obciążanie kredytobiorcy ryzykiem kursowym nie mieści się w żadnym elemencie umowy kredytowej. Warto przypomnieć, że art. 69 ust. 1 prawa bankowego zobowiązuje kredytobiorcę jedynie do zwrotu pożyczonej sumy powiększonej o odsetki oraz do zapłaty prowizji banku. Jednocześnie ma on wykorzystać pożyczone pieniądze zgodnie z warunkami umowy.
Oczywiście, nie jest tak, że prawo bankowe w ogóle nie podejmuje kwestii kredytów walutowych. Na przykład ust. 2, pkt 4a wspomnianego wyżej artykułu wyraźnie wskazuje, że umowa kredytowa musi zawierać sposób i terminy ustalania kursu waluty, zasady przeliczania na nią wypłaty albo spłaty kredytu. Dotyczy to zarówno kredytu denominowanego, jak i indeksowanego. Czym jedno różni się od drugiego? W największym uproszczeniu: w przypadku kredytu denominowanego kurs obcej waluty ustalany jest z góry w momencie zawarcia umowy, w przypadku indeksowanego ulega on zmianie w toku spłacania zobowiązania.
Kiedy warszawski sąd apelacyjny unieważnił kredyt we frankach, umowa przestała obowiązywać. Bank jednak wciąż ma możliwość złożenia kasacji do Sądu Najwyższego. Można się spodziewać, że z takiej możliwości skwapliwie skorzysta. Jeśli jednak do kasacji dojdzie a wyrok będzie ponownie nie po myśli banku, można się spodziewać, że dalsze wyroki w podobnych sprawach również będą korzystne dla Frankowiczów.
Frankowicze nie mogą liczyć na władzę ustawodawczą, tylko na sądowniczą
Osoby uwikłane w kredyty we frankach szwajcarskich nie mogą liczyć na pomoc ze strony polityków. Pomimo obietnic z kampanii wyborczej z roku 2015 składanych przez prezydenta Andrzeja Dudę, do żadnego systemowego uregulowania kwestii Frankowiczów nie doszło. Co więcej, w lutym 2017 r. Jarosław Kaczyński wyraźnie stwierdził, że uregulowanie sytuacji osób wplątanych w kredyty frankowe za pomocą ustawy jest niemożliwe i powinny one dochodzić swoich praw przed sądami.
Nie pozostaje nic innego, jak skorzystać z rady prezesa Prawa i Sprawiedliwości, bo nie jest ona wcale radą złą – wręcz przeciwnie. Możliwości w takim razie są w zasadzie dwie. Pierwszą z nich jest przewalutowanie kredytu z franków szwajcarskich na złotówki. Jej zaletą jest powstrzymanie dalszego wzrostu zadłużenia, jednak nie powoduje ona rozwiązania umowy z bankiem. Drugą opcją jest to, co zrobiła klientka Getin Noble Banku – pozew do sądu o unieważnienie umowy kredytowej w całości. Jak widać, nie musi to być wcale walka z wiatrakami. Z bankiem, jak widać, można wygrać przed sądem.
Skoro państwo regularnie pomaga nieubezpieczonym rolnikom, to czemu tak wzdryga się przed interwencją w sprawie frankowiczów?
Swego czasu bardzo gorący spór o sytuację Frankowiczów wydawał się omijać istotę całej sprawy. Z jednej strony, ludzie dobrowolnie zawierali takie a nie inne umowy z bankami. Te okazały się dużo mniej korzystne, niż obiecywali im udzielające kredytów instytucje. Kiedy kurs franka szwajcarskiego skoczył do góry, czego niby nikt się nie spodziewał – a jednak banki doskonale wiedziały, że taka możliwość może wystąpić – kredytobiorcy często tracili dorobek całego życia. Generalnie jednak poparcie dla udzielenia przez władze jakiejś formy pomocy Frankowiczom było niewielkie.
Co prawda państwo regularnie pomaga ofiarom klęsk żywiołowych, którzy też nie zawsze dokonali należytej staranności. Mowa tu chociażby o tych rolnikach, którzy unikali ubezpieczeń na wypadek wystąpienia klęsk żywiołowych. Jak jeszcze parę miesięcy temu stwierdził premier Mateusz Morawiecki, im rząd nigdy nie powie, że trzeba się było ubezpieczać. Czemu więc nie pomoże tym obywatelom, którzy wzięli kredyty we frankach szwajcarskich? Może dlatego, że susza i gradobicie nie mają wśród polskiej klasy politycznej takiej siły przebicia, jak banki.
Problem w tej sprawie polega na tym, że jedną z istotnych funkcji państwa jest ustalanie reguł, między innymi, sposobu funkcjonowania banków. Te bynajmniej kryształowo czyste nie są. Przez lata świadomie sprzedawały swoim klientom bardzo ryzykowne produkty. Robią to nadal, czego dowodzi sprawa GetBacku. Te produkty wcale nie są takie znowu zgodne z obowiązującym prawem, co pokazuje właśnie wyrok warszawskiego sądu apelacyjnego. Tymczasem nasze organy naszego państwa, kiedy przychodzi co do czego, umywają ręce. Jak zwykle: usłużne wobec silnych, silne wobec tych słabych. Na szczęście, obywatel może jeszcze liczyć na sądy.
