Osoby, które wykonują obowiązki służbowe w oparciu o umowę zlecenia są pod wieloma względami w gorszej sytuacji niż pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Okazuje się jednak, że jeśli chodzi o ubezpieczenie wypadkowe, to wcale nie jest tak źle. Jeśli nastąpi wypadek przy pracy, zleceniobiorcy przysługują z tego tytułu pewne świadczenia.
Wypadek przy pracy a umowa zlecenia
Osoby, które wykonują obowiązki na podstawie umowy zlecenia – tak samo jak pracownicy zatrudnieni w ramach umowy o pracę – podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu. Podstawą prawną w tym przypadku jest art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych:
Art. 6. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;
Art. 12. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
To oznacza, że jeśli miał miejsce wypadek przy pracy, to zleceniobiorcy przysługują w związku z tym pewne świadczenia. Warunek jest jeden – wypadek musiał mieć miejsce podczas wykonywania obowiązków wynikających z umowy. Przy czym wypadek przy pracy jest zdefiniowany w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych:
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Kluczowe jest zatem wykazanie związku między wypadkiem a czynnościami służbowymi. Punkt trzeci dotyczy też zupełnie innej sytuacji niż wypadek w drodze do pracy lub z pracy – nie należy tego mylić.
Świadczenia okresowe w razie wypadku
Jeśli nastąpił wypadek przy pracy, zleceniobiorcy należą się z tego tytułu świadczenia okresowe. Może zatem wnioskować o zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne czy rentę. Osoba, która pracuje w oparciu o umowę zlecenia może też liczyć na jednorazowe odszkodowanie z ZUS. Aby to wszystko było jednak możliwe, zleceniodawca musi sporządzić tzw. kartę wypadku (co jest zresztą jego obowiązkiem). Następnie zgłasza zdarzenie do ZUS – ma na to 14 dni od daty wypadku. Jeśli natomiast osoba poszkodowana w wypadku chce ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie z ZUS, to musi taki wniosek samodzielnie złożyć do Zakładu.
