Prawo i Sprawiedliwość nieśmiało przymierza się do tematu „repolonizacji mediów”. Adam Bielan zapowiedział wprost, że liczy na „mandat społeczny” w jesiennych wyborach, który pozwoli na dokonanie takich zmian.
Moim zdaniem to nie jest przesadnie komfortowa sytuacja, gdy dziś spora część polskich mediów znajduje się w rękach niemieckich wydawnictw. Nie tylko niemieckich, ale to zdecydowanie dominujące na polskim rynku medialnym państwo. Może jestem małym człowiekiem, ale gdybyśmy wydawali Bezprawnika na Ukrainie, to oczekiwałbym od tamtejszej redakcji tekstów przypominających kim naprawdę byli Banderowcy. Szczególnie, gdyby ta teoria znalazła jakiś grunt w ukraińskiej debacie, nie sabotując przy tym biznesowych wyników portalu.
Zagraniczny kapitał w polskich mediach
Czy niemiecki wydawca wpływa na linię wydawniczą konkretnych serwisów? Oficjalnie – nie. Nieoficjalnie – z tym bywa różnie, bo przecież presja nie zawsze musi mieć charakter wypowiedziany wprost. To już zaraz będą ze trzy miesiące jak pani Agnieszka Burzyńska z Ringier Axel Springer Polska nie chce mi wyjaśnić w jaki sposób Google i Facebook karmią się jej treściami, a – jak wiemy -wydawnictwo niczym lew walczyło w Brukseli o przegłosowanie tzw. ACTA 2, na korytarzach nazywanego nawet „Lex Springer”.
Zawsze odczuwa się jakąś presję, nawet jeśli nie wprost. Przy czym to niestety oczywiście nie oznacza, że polski wydawca nie wpływa na kształt treści, co najdobitniej pokazują na przykład skrajnie prorządowe serwisy typu wPolityce.pl czy Niezalezna.pl. Mamy też polską Gazetę Wyborczą czy Wirtualną Polskę, które za to są raczej krytyczne wobec władzy, a momentami nawet znacząco bardziej od Faktu i Onetu. Linie redakcyjne mocno się od siebie różnią, prawie zawsze są podatne na wpływy ze strony np. państwowych prenumeratorów czy reklamodawców. Misję to sobie może mieć oko.press, ale większość wydawnictw medialnych ma jeden priorytet: zarabiać.
Oczywiście zagraniczny kapitał me też swoje zalety. Pamiętam jak rząd chciał się rozprawić z TVN24, wykupione przez amerykański koncern Discovery, ale bardzo szybko dostał solidnego prztyczka w nos wprost z amerykańskiej ambasady.
Amerykanie to jednak odległy sojusznik (w ich własnym interesie znajduje się istnienie w miarę mocnej Polski w regionie). Niemcy to specyficzne połączenie bliskiego sojusznika z rywalem. Uważam, że sytuacja, w której krajowe media są zdominowane przez kapitał niemiecki, nie jest korzystna. Polscy przedsiębiorcy powinni myśleć jak tę sytuację odwrócić, dla dobra krajowego biznesu i ojczyzny.
Nigdy jednak nie zgodzę się na repolonizację mediów
Istnieje ryzyko, że zagraniczny kapitał będzie próbował za sprawą posiadanych mediów realizować interesy sprzeczne z interesami Polski. Ale też istnieje spora nadzieja, że będzie realizował interesy kompatybilne z interesami Polski, których z jakiegoś powodu polski rząd nie chce realizować. To jednocześnie przekleństwo, jak i wielki bezpiecznik.
Problem w tym, że repolonizacji mediów nie da się przeprowadzić legalnie. To znaczy – da się to zrobić, ale rynkowo, na przykład wymuszając na spółkach skarbu państwa inwestowanie w reklamy tylko w polskich serwisach oraz doinwestowując media publiczne. To się dzieje od paru lat i niestety z mizernym skutkiem – media, w które inwestuje PiS to najgorsze jakościowo media w Polsce, najmniej rzetelne, a pozbawione wsparcia rządowego prawdopodobnie niewydajne ekonomicznie. Bardzo mnie to denerwuje, ponieważ jako Bezprawnik nie zdecydowaliśmy się złożyć hołdu lennego władzy i przez to mamy bardzo utrudnione dotarcie, do niektórych reklamodawców. Pomimo znacznie większej oglądalności od wielu naszych lojalnych konkurentów.
Inaczej mediów – przynajmniej legalnie – repolonizować się nie da. Pomijając już ich wolność, gwarantowaną w artykule 14 Konstytucji, są to przecież legalnie działające przedsiębiorstwa, które funkcjonują na zasadach opartych w kodeksie spółek handlowych, płacą podatki i o ile nie wymyśli się jakiegoś sensownego planu na ponowne zawieszenie żelaznej kurtyny, nie da się ich po prostu wyrzucić z Polski.
Repolonizacja twojej firmy
No chyba, że rząd chce kroczyć drogą Hugo Chaveza i Nicolasa Maduro z Wenezueli, którzy w swoim kraju równość, dobrobyt i walkę z amerykańskim imperializmem zaprowadzali tak skutecznie, że ludzie z głodu jedzą tam zwierzęta z zoo, a po poranny chlebek – o ile w ogóle jest – idą z dwiema reklamówkami banknotów. Tam też się rewenezuelizowało w ramach wzniosłych idei.
A media to tylko firma. Jak wiele innych, jeśli więc rząd z przyklaśnięciem tłumów zrepolonizuje media (bo nie będzie Angela Merkel pluć nam w twarz), to skąd mieć pewność, że w dalszej kolejności nie znacjonalizuje na przykład sklepów spożywczych (bo handlowały w niedzielę i sprzedawały produkty z olejem palmowym, zresztą repolonizację Lidla zapowiadał już Jerzy Wilczek)? Skąd mamy pewność, że rząd nie wpadnie na pomysł, by upaństwowić jakoś mBank, Santander i ING? Dlaczego nie zostanie zrepolonizowane Orange, czyli dawna Telekomunikacja Polska? Aż wreszcie będący w partii urzędnik z lokalnego ratusza nie zawłaszczy naszego sklepu z tanią odzieżą, bo pokłóciliśmy się z naszym sąsiadem, a jego bratem. Repolonizacja mediów będzie precedensem, który otworzy drogę do takich historii.
To oczywiście scenariusz skrajny, ale rolą mediów (jakkolwiek wielu może być zaskoczonych) jest alarmować i wskazywać zagrożenia, a nie przeklejać wypowiedzi premierów z dopiskiem „sami byśmy tego lepiej nie ujęli”.
Koncepcja repolonizacji mediów jest istotnym zagrożeniem dla swobody prowadzenia działalności gospodarczej oraz dla prawa własności. Mnie się nie podoba, że szwajcarsko-niemiecki wydawca Ringier Axel Springer posiada tak dominującą pozycję na polskim rynku medialnym. Ale jeszcze bardziej nie podoba mi się pomysł tworzenia prawa, które ten stan rzeczy ma odgórnie zmienić. To nic innego, jak „Układ zamknięty” wyniesiony do potęgi.
W idealnym świecie wszystkie media byłyby polskie. Ba, mielibyśmy nawet swoich wydawców zarabiających w Niemczech, Czechach i na Ukrainie. Ale jesteśmy biedni. Popieram ideę tylko polskich mediów, bo jestem patriotą gospodarczym. Nie popieram idei repolonizacji mediów, ponieważ nie wierzę, że da się to zrobić legalnie. Nawet gdyby tak było, wiem w jak instrumentalno-propagandowy sposób polscy politycy traktują media i boję się, że zrepolonizowane będą im znacząco bardziej uległe.
