W przyszłym roku czeka nas sporo zmian w prawie pracy. Należą do nich również zmiany w urlopach rodzicielskich w 2022 r.
Zmiany w urlopach rodzicielskich w 2022 r.
Większość zmian w prawie w przyszłym roku jest spowodowana chęcią wdrożenia przez rządzących rozwiązań zaproponowanych w ramach Polskiego Ładu. Część jednak jest spowodowana koniecznością dostosowania się do unijnych wymogów. Tak jest w przypadku zmian w urlopach rodzicielskich.
Zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2019/1158 w sprawie równowagi między życiem zawodowym a życiem prywatnym rodziców i opiekunów (nazywaną również dyrektywą work-life balance), państwa UE zobowiązały się do zaimplementowania do swojego porządku prawnego pewnych zmian. Termin na to upływa 2 sierpnia 2022 r.
Najważniejszą zmianą, którą wymusza unijna dyrektywa, jest wprowadzenie w polskim prawie minimalnego okresu urlopu rodzicielskiego dla ojców w wymiarze dwóch miesięcy – przy czym urlop ten nie będzie podlegał przeniesieniu na drugiego rodzica. Obecnie w Polsce przysługuje 32-tygodniowy lub 34-tygodniowy (w zależności od liczby urodzonych dzieci) urlop rodzicielski, przy czym w tym wymiarze przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka. W praktyce cały urlop wykorzystują matki. Tymczasem unijna dyrektywa ma wymusić na państwach wprowadzenie urlopu rodzicielskiego w wymiarze czterech miesięcy dla każdego pracownika (czyli łącznie 8 miesięcy dla obojga rodziców), z tym że dwa miesiące nie będą mogły podlegać przeniesieniu. Czyli – ojcowie dzieci (lub drudzy równorzędni rodzice) – będą mogli korzystać z co najmniej dwumiesięcznego urlopu.
Celem wprowadzenia minimalnie dwumiesięcznego urlopu dla ojców dzieci ma być m.in. ułatwienie matkom powrotu na rynek pracy oraz wyrównanie szans kobiet na rynku pracy poprzez promowanie partnerskiego modelu rodziny. Oprócz tego urlop rodzicielski dla ojców ma też oczywiście zachęcić mężczyzn do korzystania z przysługującego im prawa do urlopu.
Zmiany w opiece nad dzieckiem
Obecnie urlopem, do którego wyłączne prawo ma ojciec dziecka, a który związany jest z narodzinami potomka, jest urlop ojcowski. Problem polega jednak na tym, że trwa on tylko dwa tygodnie; chociaż pewnym plusem jest fakt, że można go wykorzystać do 2. roku życia dziecka.
Unijna dyrektywa zakłada jednak 10-dniowy urlop ojcowski dla ojca dziecka (lub równorzędnego drugiego rodzica). Tym samym unijna propozycja jest znacznie mniej korzystna niż obowiązujące obecnie w Polsce przepisy.
Dwumiesięczne urlopy rodzicielskie dla ojców i krótszy urlop ojcowski to jednak nie jedyne zmiany w urlopach rodzicielskich w 2022 r. Unijna dyrektywa przewiduje również urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni. Urlop ma na celu zapewnienie krewnemu lub osobie zamieszkującej w tym samym gospodarstwie osobistej opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. W Polsce przepisy przewidują obecnie zwolnienie z pracy na 16 godzin (lub dwa dni) „opieki nad dzieckiem”. Zmiana będzie zatem korzystna.
Unijna dyrektywa to nie tylko zmiany w urlopach rodzicielskich w 2022 r.
Warto jednocześnie wspomnieć, że dyrektywa work life-balance ma nie tylko wymusić na państwach wprowadzenie zmian w urlopach rodzicielskich. Na przykład art. 9 dyrektywy mówi o możliwości skrócenia godzin pracy, elastycznych godzinach pracy i dopasowaniu miejsca pracy do potrzeb wszystkich pracujących rodziców dzieci do 8. roku życia. Interesujący jest również art. 7 dyrektywy, zgodnie z którym pracownicy mieliby otrzymać prawo do czasu wolnego od pracy z powodu działania siły wyższej. Miałoby to dotyczyć pilnych spraw rodzinnych, spowodowanych np. chorobą czy wypadkiem.
Zmiany wymuszone unijną dyrektywą wydają się zatem być korzystne dla obojga rodziców. Na razie jednak musimy poczekać na jej zaimplementowanie do polskiego prawa.
