Otrzymanie wypowiedzenia umowy w pracy to zwykle nic przyjemnego. Należy jednak pamiętać, że z tego tytułu pracodawca w wielu sytuacjach jest zobowiązany do wypłaty dodatkowych pieniędzy. Odprawa pieniężna po zwolnieniu z pracy należy się dużej części odchodzących pracowników i to nie tylko w przypadku zmian organizacyjnych w zakładzie.
Komu przysługuje odprawa pieniężna po zwolnieniu z pracy?
Wielu pracowników wciąż żyje w przekonaniu, że odprawa pieniężna należna jest jedynie w sytuacji zwolnień grupowych. Wynika to najprawdopodobniej z faktu, że przepisy dotyczące tego świadczenia są dość nieścisłe. Generalnym założeniem ustawodawcy było bowiem przyznanie odprawy w przypadkach, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników i w okresie ostatnich 30 dni dokonał zwolnień dużej części załogi z przyczyn nieleżących po jej stronie.
Wspomniany rygor zdecydowanie łagodzą jednak dalsze przepisy ustawy regulującej prawo do odprawy pieniężnej. Jak się bowiem okazuje pracodawca jest też obowiązany do wypłaty dodatkowego świadczenia w przypadkach zwolnień indywidualnych. Warunki są w tym przypadku dwa.
Pierwszy dotyczy faktu zatrudniania co najmniej 20 pracowników. Przy mniejszej liczbie podwładnych pracodawca przepisów o odprawie stosować nie musi. Drugą przesłanką jest rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy. Co więcej, przepis ma także zastosowanie przy rozwiązaniu umowy na mocy porozumienia stron. W praktyce oznacza, to że prawo do odprawy przysługuje naprawdę szerokiemu gronu pracowników.
Sytuacji kiedy odprawa powinna być wypłacona może być naprawdę sporo
Warto zwrócić uwagę, że dodatkowa wypłata jest należna w każdym przypadku, gdy przyczyny rozwiązania umowy nie leżą po stronie pracownika. Nie chodzi więc tu jedynie o sytuacje, gdy wypowiedzenie jest skutkiem przyczyn leżących po stronie naszego szefa. Tu na myśl od razu przychodzi bowiem redukcja zatrudnienia, czy zmiany organizacyjne. Tymczasem chodzi też o wypadki, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi.
Przyczynami niedotyczącymi pracownika są zaś wszystkie okoliczności niezwiązane z jego cechami psychofizycznymi i sposobem wywiązywania się przez niego z obowiązków pracowniczych. Są to zarówno przyczyny leżące po stronie pracodawcy, jak i inne obiektywne przyczyny, które nie leżą po stronie pracodawcy, ale również nie leżą po stronie pracownika, a które jednak stanowią wyłączną przyczynę rozwiązania stosunku pracy jako niedotyczącą pracownika. Inaczej rzecz ujmując, prawo do odprawy przysługuje w razie rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy i niedotyczących żadnej ze stron.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2022 roku, sygn. akt III PSK 254/21
Jakie to mogą być sytuacje? Jednym z przykładów może być chociażby odgórna zmiana przepisów, czy też działanie sił natury, w wyniku których zakład pracy przestaje istnieć. Przyczyn po stronie pracownika nie należy się też doszukiwać w każdym przypadku odmowy przyjęcia nowych warunków pracy i płacy po wypowiedzeniu zmieniającym. Wielu pracodawców traktuje ten sposób jako metodę na późniejsze przerzucenie ciężaru winy zakończenia stosunku pracy na swoich pracowników. Nie zawsze jest to skuteczne.
Sąd Najwyższy od kilku lat konsekwentnie wskazuje bowiem, że jeśli przyjęcie nowych warunków prowadziłoby do poważnych zmian na niekorzyść pracownika, to nie sposób twierdzić, że to z jego powodu umowa została rozwiązana. Głównym argumentem mogą być w takich sytuacjach drastyczna obniżka wynagrodzenia, czy praca znacznie poniżej kwalifikacji. Z drugiej strony pracownik nie może domagać się odprawy jeśli nie przyjął wypowiedzenia warunków pracy i płacy w związku ze zmianą lokalizacji zakładu pracy.
Ile wynosi odprawa pieniężna po zwolnieniu z pracy?
Wysokość odprawy jest ściśle powiązana z długością stażu pracy u danego pracodawcy. W przypadku pracowników zatrudnionych krócej niż 2 lata wysokość odprawy wyniesie równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia. Na dwie dodatkowe pensje mogą liczyć pracownicy zwolnieni po przepracowaniu u pracodawcy od 2 do 8 lat. Za staż powyżej 8 lat u jednego pracodawcy należna jest odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Co ważne, omawiane świadczenie nie może przekroczyć piętnastokrotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania umowy. W chwili obecnej maksymalna odprawa pieniężna po zwolnieniu z pracy wynosi więc 52 350,00 złotych.
