W przypadku rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niezależnych od pracownika przepisy prawa pracy przewidują obowiązek wypłaty odprawy pieniężnej. Dotyczy to pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników i przeprowadzających zwolnienia grupowe lub indywidualne. Odprawa dla pracownika jest wypłacana w następujący sposób.
Odprawa przysługuje w ściśle określonych przypadkach i jej wysokość zależy od stażu pracy.
Czy to zwolnienie grupowe, czy zwolnienie indywidualne odprawa dla pracownika się należy
Zwolnienia grupowe występują, gdy pracodawca rozwiązuje stosunki pracy z przyczyn niedotyczących pracowników i obejmują one określoną liczbę zatrudnionych w okresie 30 dni. Przepisy przewidują następujące progi:
- 10 pracowników w firmach zatrudniających poniżej 100 osób,
- 10 proc. załogi w firmach zatrudniających od 100 do 299 pracowników,
- 30 pracowników w firmach liczących co najmniej 300 osób.
Zwolnienie indywidualne dotyczy sytuacji, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 osób wypowiada umowę z przyczyn od niego zależnych, lecz liczba zwolnień nie przekracza wyżej wymienionych progów. W obu przypadkach pracownikowi przysługuje odprawa, jeśli rozwiązanie umowy następuje z winy pracodawcy.
Wysokość odprawy uzależniona jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy
Odprawa jest równowartością:
- 1-miesięcznego wynagrodzenia – dla pracowników z krótszym stażem niż 2 lata u konkretnego pracodawcy,
- 2-miesięcznego wynagrodzenia – dla osób zatrudnionych od 2 do 8 lat,
- 3-miesięcznego wynagrodzenia – dla pracowników ze stażem powyżej 8 lat.
Górna granica odprawy to 15-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Podstawą do wyliczenia odprawy są zasady stosowane przy obliczaniu ekwiwalentu urlopowego. Uwzględnia się w niej wynagrodzenie zasadnicze oraz dodatkowe składniki, w tym dodatki za nadgodziny i pracę w nocy, premie regulaminowe i zadaniowe oraz inne dodatki związane z wykonywaną pracą. Jeśli pracownik otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie, odprawa odpowiada jego wielokrotności (zgodnie ze stażem pracy). W przypadku zmiennego wynagrodzenia, np. prowizji, stosuje się średnią wysokość składników wynagrodzenia z określonego okresu. Odprawa powinna zostać wypłacona najpóźniej w dniu rozwiązania stosunku pracy lub przy wypłacie ostatniego wynagrodzenia.
Gdy duże firmy mają problemy, pracę od razu tracą setki osób
Według danych GUS-u do końca marca 2024 roku 159 firm w Polsce ogłosiło plany zwolnień grupowych obejmujące łącznie 17 tys. pracowników. Już pod koniec 2023 roku pojawiły się sygnały o nadchodzących zwolnieniach. Analiza Polskiego Instytutu Ekonomicznego wskazuje, że plany zwolnień są jednymi z niższych w porównaniu z danymi z lat 2004–2024.
Na szczęście deklaracje firm nie zawsze przekładają się na realne redukcje etatów. Gdy w 2023 roku pracodawcy zgłosili zamiar zwolnienia 30 tys. osób, ostatecznie pracę straciła połowa z podwładnych. Rosnące koszty zatrudnienia szczególnie dotykają branżę budowlaną (73 proc. firm wskazuje je jako istotny problem.
