Najwyższa Izba Kontroli (NIK) ujawniła, że w skontrolowanych szpitalach naruszono przepisy ustawy o działalności leczniczej oraz Prawa zamówień publicznych. Łączna wartość zamówień udzielonych przez skontrolowane szpitale z naruszeniem tych przepisów wyniosła prawie 60 mln zł. Przy czym nieprawidłowo wydatkowane środki stanowiły ponad jedną czwartą wartości wszystkich zrealizowanych zamówień. Braki kadrowe w szpitalach to inny poważny problem.
W większości skontrolowanych szpitali zamówień na świadczenia zdrowotne udzielano bez konkursu ofert, z naciskiem na przypadki, gdy wartość zamówień przekraczała równowartość 30 tys. euro (w przeliczeniu na polską walutę). W pięciu szpitalach naruszono zakaz dzielenia zamówień – obniżono ich wartość, aby uniknąć procedury konkursowej.
Braki kadrowe w szpitalach i ich skutki
Kontrola NIK-u wykazała, że przeciążenie personelu medycznego było bardzo dużym problemem. W aż dziewięciu z dwunastu skontrolowanych podmiotów nie zapewniono bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów. Stwierdzono 134 przypadki, w których personel medyczny, w tym 30 lekarzy i trzech ratowników medycznych, pracowało przez ponad 40 godzin bez przerwy. W ekstremalnych przypadkach nawet 124 godziny. To zagrażało zarówno zdrowiu personelu, jak i pacjentów, ponieważ zwiększało ryzyko popełnienia błędów medycznych.
Wprowadzenie umów cywilnoprawnych w sektorze opieki zdrowotnej miało na celu zaradzenie brakom kadrowym. Jednak w latach 2019–2021 liczba pracowników medycznych w systemie opieki, pracujących na podstawie takich umów, wzrosła o jedną dziesiątą. Ich udział w skontrolowanych podmiotach wahał się od 20 do 70 proc.
Większość szpitali nieterminowo regulowało zobowiązania za zamówione świadczenia zdrowotne, a w dwóch szpitalach dwa razy wynagradzano tę samą pracę. Ponad 1,7 mln zł wyniosła wartość świadczeń udzielonych na podstawie umów sporządzonych bez zachowania formy pisemnej umowy (wymaganej pod rygorem nieważności). Taką nieprawidłowość wykryto w dwóch podmiotach (łącznie 30 przypadków).
Rekomendacje NIK-u
Najwyższa Izba Kontroli podkreśliła potrzebę reformy. Zwróciła uwagę m.in. na konieczność uregulowania norm czasu pracy personelu medycznego zatrudnionego na podstawie umów cywilnoprawnych. I uwypukliła potrzebę wprowadzenia korekty w art. 27 ust. 5 ustawy o działalności leczniczej.
Izba zaleciła wprowadzenie mechanizmów zapewniających właściwy nadzór nad realizacją umów o świadczenia zdrowotne (w dziewięciu podmiotach niewłaściwie nadzorowano wykonanie umów). Co więcej, kontrola wykazała, że spośród 379 zbadanych umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych ponad połowa była niezgodna z przepisami, konkretnie z ustawą o działalności leczniczej.
Szpitale, które nie przestrzegają przepisów, narażają się na sankcje prawno-finansowe i ryzykują utratę zaufania społecznego. W związku z tym NIK apeluje o konieczność przestrzegania i wzmocnienia przepisów dotyczących zamówień publicznych oraz zatrudnienia w sektorze zdrowia w celu zapewnienia bezpieczeństwa i podniesienia jakości opieki medycznej.
