Nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza wiąże się często również z koniecznością sporządzenia wykazu odziedziczonych aktywów i pasywów. Przepisy przewidują, że można tego dokonać na dwa sposoby, sporządzając spis inwentarza albo wykaz inwentarza. Instytucje zbliżone, ale mimo wszystko nie tożsame.
Spis inwentarza i wykaz inwentarza — różnice
Czy to poprzez dziedziczenie ustawowe, czy testamentowe możemy obok aktywów spadku nabyć też pasywa. Jak najlepiej zabezpieczyć się przed odziedziczonymi długami? W teorii nabywając spadek z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiadamy za długi tylko do wysokości odziedziczonego majątku. Skąd jedna wiemy, jakiej wysokości jest sam majątek, a jakiej odziedziczone długi i jak udowodnić nawet po latach, że o ujawnionych, nowych długach nie wiedzieliśmy?
Co do zasady, każdy przyjmujący spadek z dobrodziejstwem inwentarza powinien zadbać o sporządzenie spisu inwentarza albo wykazu inwentarza. W praktyce, mówiąc najprościej, jest to podsumowanie całego majątku spadkodawcy, czyli zebranie wszystkich długów, jakie posiadał i majątku, który zgromadził.
Jeżeli mamy dostateczną wiedzę na ten temat, bo np. byliśmy w bliskich kontaktach ze spadkobiercą albo zebraliśmy samodzielnie potrzebne informacje kontaktując się z wierzycielami, możemy dokonać takiego podsumowania sami. Na tym właśnie polega wykaz inwentarza. Dokonuje się go na urzędowym formularzu, dostępnym na stronach sądów lub Ministerstwa Sprawiedliwości i przedkłada w sądzie spadku. Sąd informacje w nim zawarte uznaje za wiążące.
Oprócz samodzielnego złożenia dokumentu w sądzie przepisy przewidują również możliwość złożenia ich przez notariusza. Niestety w mojej opinii jest to opcja dość niepraktyczna. Notariusz pełni tutaj jedynie funkcję pośrednika. W żaden sposób nie przejmuje odpowiedzialności za informacje zawarte w wykazie. Odpowiedzialność za rzetelność i skrupulatność w wycenie pasywów i aktywów spadku i tak spoczywa na osobie składającej oświadczenie.
Jeżeli nie mamy dostatecznej wiedzy o majątku spadkodawcy, możemy zlecić dokonanie takiego spisu komornikowi. Ten wykorzystując swoje uprawnienia, wystąpi o potrzebne informacje m.in. do banków i urzędów. Po zebraniu wszystkich danych sporządzi spis inwentarza, który prześle do sądu.
Prawidłowość wykonania wykazu inwentarza wpływa na odpowiedzialność za długi spadkowe
Jak widać te dwie instytucje różnią się dość znacząco w swej istocie. Spisu inwentarza dokonuje komornik na podstawie postanowienia właściwego sądu. Jest to czynność odpłatna, jej koszty musi ponieść zainteresowany spadkobierca. Wykaz inwentarza jest bezpłatny, dokonuje go samodzielnie spadkobierca na podstawie własnej wiedzy. Z racji przysługujących komornikowi uprawnień pozostaje on na dość uprzywilejowanej pozycji w kontaktach z bankami, dużo szybciej więc uzyska potrzebne informacje. Taki stan rzeczy daje pewną przewagę, w szczególności, jeżeli jako spadkobiercy nie znamy do końca pozostawionego majątku. Warto też zauważyć, że niestaranne sporządzenie wykazu inwentarza, czyli np. pominięcie pewnych składników majątku lub wierzytelności może skutkować odpowiedzialnością za długi spadkowe w taki sposób, jakby spadek został przyjęty wprost.
