Prezydent od kilku lat w dyskusji społecznej bywa złośliwie określany mianem „strażnika żyrandola”, co oczywiście w złośliwy sposób odnosi się do niewielkiego wpływu na władzę w Polsce oraz sprawowanie funkcji głównie natury reprezentacyjnej. Przypominamy jakie możliwości działania w polityce urzędowi Prezydenta Konstytucja RP.
Gdybyśmy zapytali czytelników na jedną osobę, która skupia w swoich rękach władzę w Federalnej Republice Niemieckiej, mało kto wskazałby zapewne na prezydenta Joachima Gaucka. Ze względu na ustrój naszych zachodnich sąsiadów, większą władzę ma bowiem kanclerz. Inaczej jest jednak w Rzeczypospolitej Polskiej – tu prezydent, którego wybieramy w głosowaniu, nie tylko jeździ na szczyty czy zgromadzenia, ale ma dość szeroki zakres przywilejów, którymi może się posługiwać bez zgody Sejmu czy np. prezesa Rady Ministrów. Mówi się o tym, że władza w Polsce bywa zawieszona pomiędzy dwoma pałacami, które dość skutecznie mogą sabotować swoje wzajemne poczynania. Dlatego też tak silny lub – wedle innych – tak słaby prezydent jest przedmiotem krytyki ze strony wielu obserwatorów sceny politycznej.
Prerogatywy Prezydenta RP są wskazane w art. 144 Konstytucji RP:
Art. 144. 1. Prezydent Rzeczypospolitej, korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji, wydaje akty urzędowe.
2. Akty urzędowe Prezydenta Rzeczypospolitej wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem.
3. Przepis ust. 2 nie dotyczy:
1) zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu,
2) zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu,
3) skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji,
4) inicjatywy ustawodawczej,
5) zarządzania referendum ogólnokrajowego,
6) podpisywania albo odmowy podpisania ustawy,
7) zarządzania ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej,
8) zwracania się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego,
9) wniosku do Trybunału Konstytucyjnego,
10) wniosku o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli,
11) desygnowania i powoływania Prezesa Rady Ministrów,
12) przyjmowania dymisji Rady Ministrów i powierzania jej tymczasowego pełnienia obowiązków,
13) wniosku do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów,
14) odwoływania ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności,
15) zwoływania Rady Gabinetowej,
16) nadawania orderów i odznaczeń,
17) powoływania sędziów,
18) stosowania prawa łaski,
19) nadawania obywatelstwa polskiego i wyrażania zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego,
20) powoływania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,
21) powoływania Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego,
22) powoływania Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,
23) powoływania prezesów Sądu Najwyższego oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,
24) wniosku do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego,
25) powoływania członków Rady Polityki Pieniężnej,
26) powoływania i odwoływania członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego,
27) powoływania członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
28) nadawania statutu Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej oraz powoływania i odwoływania Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej,
29) wydawania zarządzeń na zasadach określonych w art. 93,
30) zrzeczenia się urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.
W trakcie kampanii prezydenckiej wobec kandydatów często pojawiają się zarzuty, iż składają obietnice i eksponują swoje poglądy na sprawy, które nie są związane z prerogatywami zajmowanego urzędu. To prawda, bardzo często takie kwestie są wykorzystywane jako element gry politycznej. Z drugiej strony jednak, biorąc pod uwagę przysługującą Prezydentowi inicjatywę ustawodawczą, możliwość zarządzania referendum czy zajmowania stanowiska w kontekście przedkładanych mu ustaw – światopogląd Prezydenta może mieć realny wpływ na polskie prawo.
Zdjęcie pochodzi z shutterstock.com
