Pracodawcy organizują szkolenia nie tylko ze względu na obowiązki nakładane przez przepisy. Nie brak też sytuacji, gdy dobrowolnie chcą podnieść kwalifikacje swoich pracowników. Nie zawsze jednak może mieć to miejsce w godzinach pracy. Czasami szkolenie przeprowadza się więc wieczorami albo w dniu wolnym od pracy.
Szkolenie BHP obowiązkowo w czasie pracy
W przypadku szkoleń BHP sprawa jest dosyć prosta. Art. 2373 § 3 Kodeksu pracy wprost wskazuje, że należy je przeprowadzić w godzinach pracy i na koszt pracodawcy. Takie szkolenie nie może mieć więc miejsca w dniu wolnym od pracy albo po południu, po zakończeniu dnia pracy.
Inaczej sytuacja wygląda natomiast w innych przypadkach – np. w odniesieniu do szkoleń organizowanych w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Przepisy nie nakazują, by odbywały się one w godzinach pracy. Czasami zresztą ich przeprowadzenie w takim terminie nie byłoby możliwe. Bardzo często więc szkolenia organizowane z inicjatywy pracodawcy odbywają się w weekendy czy popołudniami.
Nie każde szkolenie w dniu wolnym od pracy jest dobrowolne
Szkolenia można podzielić na dwie kategorie – obowiązkowe i dobrowolne. O tych pierwszych można mówić właśnie w sytuacji szkoleń narzucanych przez przepisy, np. wspomnianego szkolenia BHP. Podobny przypadek ma miejsce, gdy konieczność wzięcia udziału w szkoleniu wynika z postanowień przyjętych w umowie o pracę, regulaminie pracy czy układzie zbiorowym, którym objęty jest pracodawca.
Jeśli szkolenie w dniu wolnym od pracy czy poza godzinami pracy wynika z uzasadnionych potrzeb pracodawcy i obowiązków pracownika, pracodawca może wydać polecenie służbowe. W takiej sytuacji pracownik nie będzie mieć wyboru i musi wziąć udział w szkoleniu. W razie niezastosowania się do polecenia służbowego przepisy przewidują natomiast kary porządkowe dla pracowników.
Z kolei w przypadku szkoleń dobrowolnych udział w nich zależy od decyzji pracownika. Nie ma wówczas znaczenia, że szkolenie było organizowane przez pracodawcę. Nie ma on prawa żądać udziału w szkoleniu, a co najwyżej złożyć propozycję wzięcia w nim udziału. Tak samo jak nie może wyciągać negatywnych konsekwencji w razie odmowy.
Wynagrodzenie zależy od rodzaju szkolenia
Podział na szkolenia obowiązkowe i dobrowolne jest o tyle istotny, że to właśnie od niego zależy, czy za szkolenie w dniu wolnym od pracy będzie przysługiwać pracownikowi wynagrodzenie.
Jako że w przypadku szkoleń obowiązkowych pracownik nie ma wyboru i nie może odmówić uczestnictwa, czas ich trwania wlicza się do czasu pracy. Tym samym mogą zostać potraktowane jako praca w godzinach nadliczbowych. A to oznacza, że jeśli szkolenie było organizowane w dniu wolnym od pracy, pracodawca musi udzielić pracownikowi innego dnia wolnego, ewentualnie zapłacić wynagrodzenie z dodatkiem wysokości 100%.
Jeśli natomiast szkolenie ma charakter dobrowolny, sprawa wygląda już zupełnie inaczej. Uczestnictwo w takim szkoleniu nie należy do podstawowych obowiązków pracownika. To on sam decyduje czy chce wziąć w nim udział i poświęcić na nie czas. Tym samym nie będzie mu się należeć wynagrodzenie czy udzielenie dnia wolnego od pracy.
