Co do zasady pracodawcy raczej podwyższają wynagrodzenie, a nie je obniżają; część pracowników może być zresztą przekonana, że zatrudniający nie ma prawa obniżyć im pensji. Niestety nie do końca jest to prawda. Kiedy pracodawca może obniżyć pensję zgodnie z prawem?
Czy pracodawca może obniżyć pensję?
Wielu pracodawców niezbyt chętnie podwyższa pensję swoich pracowników. Często zatrudniający tłumaczą się np. kiepską kondycją finansową firmy czy niekorzystną sytuacją na rynku. O ile jednak brak podwyżki wydaje się jeszcze zrozumiały, o tyle w niektórych przypadkach pracodawca może zdecydować się nawet na obniżenie pensji – choć nadal musi być to zgodne z prawem.
Podstawowym rozwiązaniem pozwalającym pracodawcy na obniżenie pensji pracownika jest wypowiedzenie zmieniające; polega ono na zmianie dotychczasowych warunków umowy o pracę. Należy jednocześnie pamiętać, że wypowiedzenie zmieniające musi dotyczyć istotnych warunków pracy i płacy, tak, by faktycznie zaistniała konieczność wręczenia pracownikowi takiego dokumentu. Najczęściej pracodawca, wręczając wypowiedzenie zmieniające, chce dokonać zmian w zakresie obowiązków wykonywanych przez pracownika (czyli w domyśle – rozszerzyć je) lub obniżyć jego wynagrodzenie. Jeśli bowiem nowe warunki byłyby korzystniejsze dla zatrudnionego niż dotychczasowe, często wystarczyłby aneks do umowy.
Co istotne, wypowiedzenie zmieniające jest jednostronnym oświadczeniem woli pracodawcy; pracownik wprawdzie nie musi zgadzać się na nowe warunki, jednak jeśli tego nie zrobi, umowa o pracę zostanie rozwiązana (z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia). Jeśli zatem pracodawca chce obniżyć wynagrodzenie zatrudnionego, ale ten nie wyraża na to zgody, to pracownik będzie zmuszony do znalezienia nowego miejsca pracy. Warto jednocześnie pamiętać, że jeśli zatrudniony nie zgadza się na nowe warunki pracy i płacy zawarte w wypowiedzeniu zmieniającym, musi pisemnie poinformować o tym pracodawcę – zgodnie z przepisami przyjmuje się bowiem, że brak reakcji pracownika jest równoznaczne z przyjęciem nowych warunków.
Obniżenie pensji jest możliwe jednak również w innych sytuacjach
Pracownicy muszą mieć jednak świadomość, że pracodawcy mogą obniżyć im pensję również w innych sytuacjach. Niekiedy obniżenie wynagrodzenia może być środkiem dyscyplinującym zatrudnionego, który nie wywiązuje się należycie z powierzonych mu obowiązków (z własnej winy) – a wykonane przez niego produkty czy usługi mają niższą jakość. Może się nawet zdarzyć, że pracownik w ogóle nie otrzyma pensji – tak jest w przypadku wadliwego wykonania produktów lub usług z winy pracownika, zgodnie z art. 82 par. 1 Kodeksu pracy.
