Odpowiedzialność prywatnego sprzedawcy za rzecz sprzedaną. Czy tylko sklepy mają obowiązek respektowania rękojmi?

Zakupy Dołącz do dyskusji (146)
Odpowiedzialność prywatnego sprzedawcy za rzecz sprzedaną. Czy tylko sklepy mają obowiązek respektowania rękojmi?

Naturalnym odczuciem jest chęć zrównania swojej pozycji (prawnej) względem przedsiębiorcy, od którego coś kupujemy. Wręcz domagamy się klarownej i korzystnej umowy, dogodnych warunków, zwrotu i gwarancji, a także innych uprawnień. Co jednak w sytuacji, gdy kupujemy rzecz nie od przedsiębiorcy, a od osoby prywatnej? Czy polskie prawo przewiduje jakieś mechanizmy ochrony kupującego?

Odpowiedzialność prywatnego sprzedawcy

Umowa sprzedaży, uregulowana szczegółowo w artykule 535 Kodeksu cywilnego, jest umową konsensualną i dochodzi do skutku w wyniku zgodnego oświadczenia woli obu stron. Zgodnie z jej treścią sprzedawca jest zobowiązany przenieść na kupującego własność rzeczy, a kupujący zobowiązany jest do zapłaty ceny i odbioru rzeczy. Same przepisy dotyczące sprzedaży nie regulują tego, jakie podmioty stanowią strony tejże umowy. Mogą być to przedsiębiorcy, konsument z przedsiębiorcą, a także — co oczywiste — osoby fizyczne.

Z pewnością słyszymy (i wiemy), że przedsiębiorcy oferują konsumentom dodatkowe uprawnienia, jak na przykład nieodpłatny zwrot rzeczy w określonym terminie przy zakupie w lokalu przedsiębiorcy. Warto zaznaczyć, że zarówno gwarancja, jak i zwrot (w wypadku zakupu w lokalu przedsiębiorcy) nie są obligatoryjne i nie wynikają z umowy sprzedaży. Ich dostępność jest wyrazem dobrej woli sprzedawcy.

Nieco inna sytuacja wyraża się w kwestii rękojmi. Ta czasami może być obligatoryjna, nawet jak strony nie umówiły się co do innych, poza samą sprzedażą, kwestii.

Rękojmia

Warto wyjaśnić, czym w ogóle jest rękojmia. Zgodnie z artykułem 556 Kodeksu cywilnego, jest to odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego za wadę fizyczną lub prawną przedmiotu sprzedaży (rzeczy). W przypadku wady fizycznej rzecz jest obciążona wadą, gdy:

  • nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
  • nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
  • nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
  • została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Wadą prawną jest natomiast m.in. sytuacja, gdy rzecz jest własnością innej, niż sprzedawca osoby, a także jest obciążona jakimkolwiek innym prawem osoby trzeciej.

W wypadku wystąpienia wady kupujący ma uprawnienie do żądania obniżenia ceny, rozwiązania umowy, a także do żądania naprawy wadliwej rzeczy bądź wymiany na nową. Okres, w jakim rękojmia niejako obowiązuje, wynosi w przypadku wad fizycznych 2 lata.

Rękojmię regulują przepisy 556-576 Kodeksu cywilnego. Powyżej zamieściłem jedynie ogólnikowe i podstawowe informacje.

Odpowiedzialność prywatnego sprzedawcy a rękojmia

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi obowiązuje sprzedawcę względem kupującego i jest niezależna od jego winy. Obowiązuje nawet wówczas, gdy sprzedawca nie ma pojęcia o wadzie produktu. Odpowiedzialność ta jest z kolei obligatoryjna, gdy jedną ze stron jest konsument. Inaczej sprawa wygląda, gdy stronami umowy sprzedaży są osoby fizyczne. Można wtenczas przedmiotową odpowiedzialność ograniczyć, rozszerzyć, a nawet wyłączyć. Pozwala na to art. 558 Kodeksu cywilnego.

§ 1. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Jednakże w umowach z udziałem konsumentów ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach określonych w przepisach szczególnych.

§ 2. Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

Wyjątkiem są umowy, w których udział biorą konsumenci, czyli — krótko mówiąc — takie, w których sprzedającym jest przedsiębiorca. Tam rękojmia jest obligatoryjna.

Warto jednak zauważyć, że rękojmię w wypadku kupna od osoby prywatnej można wyłączyć. W wypadku braku takiego wyłączenia rękojmia funkcjonuje i obowiązuje. Najczęściej w praktyce tak właśnie jest.

Oczywiście zakres odpowiedzialności jest znacznie szerszy niż sama rękojmia, w zależności od sytuacji. W tym wypadku warto przyjrzeć się m.in. przepisom, które odnoszą się do szkody w prawie cywilnym.