Kolejne zmiany w kodeksie pracy dotyczyć będą wydawania świadectw pracy, mobbingu, dyskryminacji czy opieki nad dziećmi. Nowelizacja zakłada, że prawa pracownika w kodeksie pracy 2019 będą łatwiejsze do egzekwowania.
Prawa pracownika w kodeksie pracy 2019 – co się zmieni
Prawa pracownika w kodeksie pracy 2019 w dużej mierze zorientowane są na łatwiejsze egzekwowanie. Zmiany będą dotyczyć kilku aspektów, których realizacja mogła dotąd nastręczać problemów. O czym mowa?
Opieka nad dziećmi w zastępstwie rodziców
Członkowie rodziny, którzy w ramach urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego sprawują opiekę nad dziećmi w zastępstwie matki lub ojca (np. babcia, dziadek), zyskają tzw. szczególną ochronę przed zwolnieniem. Wypowiedzenie ich umowy możliwe będzie wyłącznie w przypadku likwidacji bądź upadłości firmy. Inną możliwością jest rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia jeśli właściwy związek zawodowy wyrazi na to zgodę. W przypadku bezprawnego rozwiązania umowy o pracę, pracownik taki nie tylko zyska możliwość domagania się przywrócenia na stanowisko pracy, ale również przysługuje mu wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez zatrudnienia.
Ponadto, tuż po zakończeniu urlopu rodzicielskiego, będą oni mogli skorzystać z przysługującego im urlopu wypoczynkowego.
Dyskryminacja
Prawa pracownika w kodeksie pracy 2019 obejmą także zmiany dotyczące dyskryminacji. Jak dotąd za dyskryminację uważano gorsze traktowanie pracownika z uwagi na jego osobiste cechy niezwiązane w wykonywaniem powierzonych obowiązków. Problematyczna okazała się jednak kwestia ustalenia przyczyn dyskryminacji. Okazuje się bowiem, że nierówność wynikająca z przyczyn innych niż określone w KK w świetle prawa nie jest dyskryminacją, mimo ewidentnie nierównego traktowania pracowników przez pracodawcę. Po zmianach katalog przesłanek świadczących o dyskryminacji będzie otwarty. W konsekwencji za dyskryminację uznamy każde nierówne traktowanie pracowników, którego nie da się uzasadnić obiektywnymi przyczynami.
Jeżeli pracownik udowodni pracodawcy dyskryminację, będzie on mógł dochodzić odszkodowania z tego tytułu, przy czym żądanie rekompensaty może dotyczyć każdej przyczyny dyskryminacji z osobna. Aby uniknąć wypłaty rekompensaty, pracodawca będzie musiał wykazać, że nierówne traktowanie było w danej sytuacji uzasadnione. Są to korzystne zmiany w kodeksie pracy 2019.
Mobbing
Jak dotąd, rozwiązanie umowy o pracę wskutek mobbingu oznaczało możliwość ubiegania się od pracodawcy odszkodowania nie niższego niż minimalne wynagrodzenie. Nowe prawa pracownika w kodeksie pracy 2019 zakładają, że o odszkodowanie za mobbing pracownik będzie mógł ubiegać się bez konieczności wypowiadania umowy o pracę. Konieczność utraty źródła dochodu demotywowało bowiem ofiary mobbingu do dochodzenia roszczeń.
Świadectwo pracy
Jedynymi zmianami nowelizowanego kodeksu pracy, których przyjęcia sejm nie zatwierdził jeszcze definitywnie, są zawirowanie wokół świadectw pracy. Proponowane zmiany dotyczą:
1.) Wydłużenia terminu wnioskowania o sprostowanie na świadectwie pracy z 7 do 14 dni
Obowiązujący termin 7 dni jest niedostosowany do współczesnych realiów. Odkrycie nieprawidłowości na świadectwie pracy po upływie terminu 7 dni właściwie uniemożliwia sprostowanie świadectwa nawet na drodze sądowej, ze względu na terminy prawa materialnego. W konsekwencji pracownik zostaje z błędnym dokumentem.
2.) Trudności z otrzymaniem świadectwa pracy
W sytuacji, w której pracodawca nie wydał pracownikowi świadectwa pracy i odmówił jego wydania, pracownik może wystąpić do sądu pracy. Wówczas, sąd może zobowiązać pracodawcę do wydania tego dokumentu, o ile firma nie uległa likwidacji i nie straciła organów umocowanych do wydania takiego świadectwa pracownikowi. W takiej sytuacji pracownik może jedynie wytoczyć powództwo o ustalenie swojego zatrudnienia. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia sprawy i tak nie stanowi to dla pracownika dogodnego rozwiązania. Podobne orzeczenia sądu nie mają bowiem mocy w przypadku postępowania z ZUS.
Znowelizowane prawa pracownika w kodeksie pracy 2019 umożliwią pracownikowi uzyskanie z sądu postanowienia ustalającego uprawnienie do otrzymania świadectwa pracy w przypadku, gdy pracodawca nie wywiązał się ze swojego obowiązku. Takie postanowienie zastąpi świadectwo pracy do czasu jego wydania przez pracodawcę. Będzie również stanowić dokument np. w sprawie z ZUS.
Jest to istotna zmiana dla pracowników, dla których wytoczenie sprawy przeciwko pracodawcom jest z jakichś przyczyn niemożliwe. Wówczas sąd rozpozna żądanie w postępowaniu nieprocesowym, a pracownik uzyska sądowe potwierdzenie zatrudnienia, które zastąpi świadectwo pracy.
3.) Grzywna za niewydanie świadectwa pracy
Zmiana „in plus” dotyczyć będzie także grzywny za niewydanie świadectwa pracy. Na ten moment grozi za to kara od 1 tys. do 30 tys. zł, brak jednak określonych ram czasowych. Po nowelizacji grzywna będzie ciążyć na wszystkich pracodawcach, którzy nie wydali świadectwa pracy w czasie wskazanym w kodeksie pracy. Zniechęci to pracodawców do opieszałości.
Zmiany w egzekwowaniu praw pracownika konieczne ze względu na dynamikę rynku pracy
Jak zauważył minister w Kancelarii Prezydenta RP, Andrzej Dera, konieczność wprowadzenia zmian dotyczących praw pracownika w kk jest niezbędna. Dynamika sektora przedsiębiorstw powoduje bowiem, że wielu pracodawców po prostu znika. W konsekwencji nie dbają oni o dopełnienie obowiązków wynikających wprost z zapisów kodeksu pracy.
Na Bezprawniku wielokrotnie przedstawialiśmy nadchodzące zmiany dla pracowników w nowym kodeksie pracy 2019. Obejmą one zarówno urlop na żądanie czy wynagrodzenia (zob.: kodeks pracy godziwe wynagrodzenie). Mimo wielu kontrowersji wokół niedociągnięć opracowywanej nowelizacji, próba zapewnienia skuteczniejszego przestrzegania praw pracowników cieszy. Uaktualnione prawa pracownika w kodeksie pracy 2019 prawdopodobnie zaczną obowiązywać już jesienią tego roku.
