Czy wychodzenie w trakcie 15-minutowej przerwy w pracy do sklepu może być uznane za naruszenie obowiązków pracowniczych? Czy to chodzi o pianistę, który został ukarany za grę na instrumencie w bloku, czy o 4 lata pozbawienia wolności dla mężczyzny wytwarzającego marihuanę dla swojej chorej żony, problem jest zawsze ten sam. Życie jest tu, a przepisy prawa są gdzieś tam. Podobnie jest w sprawie wyjścia do sklepu na przerwie w pracy.
Przerwa w pracy a czas pracy
Przepisy prawa pracy nie dają wprost odpowiedzi na pytanie, jak właściwie należy traktować przerwę w pracy. Analizę przepisów należałoby zacząć od przepisów dotyczących stosunku pracy. Przez zawarcie umowy o pracę pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 k.p.). Kodeks pracy definiuje także czas pracy. Zgodnie z zapisami ustawy czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 k.p.). A jak to jest z przerwą? Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.).
Wyjście do sklepu podczas przerwy w pracy – co na to przepisy?
Z jednej strony przepisy wydają się przemawiać na korzyść pracownika. Zapis dotyczący przerwy w pracy stanowi, że przerwa musi wynosić co najmniej 15 minut i polega na właśnie „przerwie w pracy”.
Z drugiej strony na niekorzyść pracownika przemawia zapis, zgodnie z którym przerwa w pracy jest wliczana do czasu pracy. W czasie pracy pracownik pozostaje bowiem w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.
Przepisy kodeksu pracy nie normują więc wprost sposobu wykorzystania przerwy w pracy. Stwierdzają jedynie, że pracownik w czasie przerwy nie musi świadczyć pracy. Stąd wątpliwości, czy wyjście do sklepu podczas przerwy w pracy, jest naruszeniem obowiązków pracowniczych.
Wątpliwości te mogą rozwiać zapisy regulaminu pracy. W wypadku, gdy pracownik, postępuje wbrew regulaminowi, bez wątpienia naraża się na naruszenie obowiązków pracowniczych.
Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy:
Prawo pracownika do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.) powinno być realizowane z poszanowaniem pracowniczego obowiązku przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku (art. 100 § 2 pkt 2 k.p.). Oznacza to, że organizowanie i wykorzystywanie zaliczanej do czasu pracy płatnej przerwy na odpoczynek od pracy lub spożycie posiłku nie zależy od swobodnego uznania uprawnionego pracownika, który nie może dowolnie ani samowolnie decydować o miejscu wykorzystania płatnej przerwy w pracy poza siedzibą pracodawcy lub poza innym wyznaczonym mu miejscem pozostawania do dyspozycji pracodawcy w czasie pracy (art. 128 k.p.), który obejmuje także okres co najmniej 15-to minutowej przerwy w pracy zaliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.) (Sąd Najwyższy wyrok z 16 marca 2017 r. (I PK 124/16).
Sąd Najwyższy, jak się zdaje, poszedł nawet o krok dalej. W uzasadnieniu powyższego wyroku stwierdził, że korzystanie z płatnej przerwy zaliczanej do czasu przerwy co do zasady wymaga przebywania w siedzibie pracodawcy lub w innym miejscu wyznaczonym, lub akceptowanym przez pracodawcę do jej wykorzystania. To sugeruje, że niezależnie od regulacji w regulaminie pracy, pracodawca może uznać, że wyjście do sklepu podczas przerwy w pracy jest niemożliwe, a pracownik ma pozostać na miejscu.
Jak widać, nie da się więc odpowiedzieć jednoznacznie na pytanie, czy wyjście z zakładu pracy prowadzi do naruszenia obowiązków pracowniczych.
Zwolnienie z pracy za wyjście do sklepu na przerwie?
Czy za wyjście do sklepu podczas przerwy w pracy może komuś grozić zwolnienie? Zdrowy rozsądek nakazuje pracodawcy, przed wyciąganiem konsekwencji, co najmniej uregulowanie tej kwestii w regulaminie pracy.
W przypadku naruszenia regulaminu możliwe jest już nakładanie kar porządkowych zgodnie z kodeksem pracy. Pojedyncze wyjście co do zasady nie powinno stanowić podstawy do zwolnienia. Jednak notoryczne łamanie zapisów regulaminu, już tak – nawet zwolnienia dyscyplinarnego.
Pracownicy przed wyjściem na papierosa czy do sklepu powinni upewnić się, że nie łamią regulaminu pracy. Tylko znowu – regulamin pracy może być tu, a prawdziwe życie, gdzieś tam, hen daleko. Na szczęście wszyscy jesteśmy ludźmi i trudno sobie wyobrazić sytuację, w której rozsądnie oceniająca pracownika osoba, uzna takie wyjścia za podstawę do nakładania kar porządkowych.
