Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest dbanie o bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Oprócz prowadzenia szkoleń BHP pracodawca ma też obowiązek kierowania pracowników na badania. Przepisy te odnoszą się jednak do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. A jak ta kwestia wygląda w przypadku umowy zlecenia?
Bezpieczne warunki pracy również dla zleceniobiorców
Dla pracodawcy za brak badań lekarskich czy nieprzestrzeganie przepisów BHP przewidziane są kary. Praca na podstawie umowy zlecenia jest jednak bardziej elastyczna i wiąże się z mniejszą odpowiedzialnością ze strony osoby zatrudniającej. Z artykułu 207. Kodeksu pracy stosowanego również w przypadku umowy zlecenia wynika natomiast, że pracodawca ma obowiązek:
- Organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunku pracy
- Zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad BHP
- reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Czy to jednak oznacza, że badania i szkolenia BHP na umowie zlecenia są obowiązkowe tak jak w przypadku osoby zatrudnionej na umowę o pracę? Zgodnie z artykułem 304. Kodeksu pracy:
Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2 [obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy], osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą.
Z przepisu tego nie wynika jednak obowiązek bezwzględnego kierowania badania i szkolenia BHP na umowie zlecenia, a raczej zapewnienia odpowiednich warunków podczas wykonywania pracy.
Kiedy badania i szkolenia BHP na umowie zlecenia są konieczne?
Przepisy nie nakładają wprost obowiązków związanych z badaniami i szkoleniami BHP. Zgodnie ze stanowiskiem stanowisko Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy w sprawie BHP samozatrudnionych (GNP/426/4560-364/07/PE) rodzaj wykonywanego zlecenia powinien determinować konieczność skierowania na badania i szkolenia BHP dla zleceniobiorców. Zleceniodawca będzie więc podejmował decyzję w tym zakresie, mając na uwadze rodzaj wykonywanej pracy oraz stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy. Jeśli dane czynności związane są z wysokim stopniem zagrożenia, to badania i szkolenia BHP na umowie zlecenia powinny być warunkiem koniecznym do podjęcia pracy. Decyzja będzie należeć jednak w każdym przypadku do zleceniodawcy.
Badania i szkolenia BHP na umowie zlecenia mogą zostać określone w umowie
Zleceniodawca ma prawo wymagać od zleceniobiorcy, by poddał się on badaniom lekarskim czy wziął udział w szkoleniu, jednak nie może go do tego zmusić na przykład za pomocą kar porządkowych. Właśnie dlatego ważne okazuje się uregulowanie tej kwestii już na etapie umowy zlecenia. W postanowieniach umownych można dokładnie określić konsekwencje dla zleceniobiorcy w przypadku braku wykonania badań lub nie wzięcia udziału w szkoleniu BHP – na przykład kary umowne czy możliwość rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym.
W umowie powinna się znaleźć również informacja dotycząca obowiązku zapłaty za badania i szkolenia BHP na umowie zlecenia. O ile w przypadku szkoleń i badań przy umowie o pracę jest to obowiązek pracodawcy, to w przypadku umowy zlecenia obciążony płatnościami może być równie dobrze zleceniobiorca.
