Bezpieczeństwo i higiena pracy to zbiór zasad określających właściwe warunki pracy. Mimo, że kary za nieprzestrzeganie BHP bywają dotkliwe, pracodawcy rzadko się ich boją. Sprawdź, kogo poinformować o nieprawidłowościach BHP.
Obowiązki pracodawcy
Ogólny zakres obowiązków pracodawcy, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, określa Kodeks Pracy, art. 94 pkt 4:
„Pracodawca jest obowiązany w szczególności:
4) zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.”
W praktyce oznacza to, że pracodawca powinien dołożyć wszelkich starań, by warunki pracy personelu umożliwiały wykonywanie oczekiwanych przez pracodawcę obowiązków (por. przepisy BHP w pracy). Zagadnienie to konkretyzuje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U.03.169.1650). W rozporządzeniu czytamy:
„§ 14. Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy.
§ 15. 1. Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególności w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami.”
Zgodnie z przepisami BHP, tzw. okres zimowy trwa od 1 listopada do 31 marca. W tym czasie, przy zaistnieniu dodatkowych czynników, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom m.in. odpowiednie obuwie i odzież ochronną, a także profilaktyczne napoje i posiłki. Kluczowy jest jednak zapis o zapewnieniu odpowiedniej temperatury w miejscu pracy, tj. nie niższej niż 18 st. w przypadku prac lekkich oraz biurowych lub 14 st. w przypadku prac pozostałych. Szerzej pisaliśmy o tym zagadnieniu w tekście: obowiązki pracodawcy zimą.
Pracownik ma prawo złożyć skargę na nieprzestrzeganie przepisów BHP
Wielu pracowników skarży się na skąpstwo pracodawców. Konieczne – mogłoby się wydawać – ogrzewanie pomieszczeń pracowniczych w sezonie jesienno-zimowym, przeciągają jak tylko mogą. Dogrzewanie pomieszczeń przenośnymi urządzeniami powinno stanowić półśrodek i co do zasady mieć miejsce tylko w sytuacjach awaryjnych. Tymczasem zarówno zapewnienie odpowiedniej temperatury pracy (ciepła zimą i chłodu latem), jak i prawidłowego oświetlenia miejsca pracy (światła naturalnego i sztucznego) to według wielu pracodawców zbędny luksus. Co robić, gdy warunki pracy nie sprzyjają, a pracodawca nie kwapi się do ich zmiany? Przede wszystkim zawiadomić Państwową Inspekcję Pracy. Kary za nieprzestrzeganie BHP nie są w Polsce kolosalne, ale dla niejednego przedsiębiorcy okażą się dotkliwe.
Kary za nieprzestrzeganie BHP
Na mocy art. 283 KP wykroczenia przeciwko prawom pracownika związane z nieprzestrzeganiem przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy popełnia:
„Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.”
Warto wiedzieć, że kary za nieprzestrzeganie BHP grożą pracodawcom również z mocy przepisów prawa karnego. Dotyczy to sytuacji, w których pracodawca umyślnie naraża zatrudnionych na niebezpieczeństwo powstania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub utraty życia. Tu sankcje karne są znacznie poważniejsze, bowiem pracodawcom grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.
W przypadku gdy działania prowadzące do utraty zdrowia lub życia pracownika są nieumyślne, pracodawcy podlegają karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.
Jak zgłosić nieprawidłowości BHP
Najprostszym sposobem jest skorzystanie z wirtualnego formularza e-skargi, dostępnego na stronie PIP. Warto mieć świadomość, że anonimowa skarga do Okręgowej Inspekcji Pracy nie zostanie uwzględniona. Kodeks Postępowania Administracyjnego stanowi, że treść kierowanej do Państwowej Inspekcji Pracy korespondencji powinna zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi (jej imienia i nazwiska), adresu tej osoby oraz przedmiotu sprawy, której dotyczy. Brak tych informacji może skutkować nieuwzględnieniem skargi.
W rzadkich przypadkach Okręgowa Inspekcja Pracy może rozpatrzyć skargi anonimowe. Z ich treści musi jednak jasno wynikać, że pracodawcy narażają pracowników na możliwość utraty zdrowia lub życia.
PIP ma 30 dni na rozpatrzenie złożonej skargi. W sprawach nietypowych postępowanie może się wydłużyć, o czym osoba zawiadamiająca zostanie poinformowana pisemnie.
Ważne!
Dane osoby wnoszącej skargę podlegają ochronie i nie są ujawniane w trakcie czynności kontrolnych.
Przepisy ułatwiają unikanie kar
Niestety na mocy obowiązujących przepisów, PIP nie może wszcząć kontroli szybciej, niż po upływie 7 dni od daty doręczenia pisma zawiadamiającego. W wielu przypadkach pracodawcy mają więc dużo czasu na to, by zatuszować ewentualne niedociągnięcia. Mimo, że kary za nieprzestrzeganie BHP nie są druzgocące, warto próbować dochodzić swoich praw w Inspekcji Pracy. Rynek pracownika w Polsce wciąż pozostawia wiele do życzenia (por.: minister naruszyła przepisy kodeksu pracy).
