Jak stanowią przepisy kodeksu cywilnego dotyczące dziedziczenia, z chwilą śmierci spadkodawcy następuje otwarcie spadku po nim. Jednocześnie zwykle bywa tak, że do dziedziczenia po zmarłym powołanych jest wielu spadkobierców. Wówczas konieczne jest przeprowadzenie postępowania dotyczącego podziału spadku.
- zawarcie umowy pomiędzy wszystkimi spadkobiercami
- wszczęcie postępowania działowego przed sądem
Polubowny podział spadku
Działu spadku w formie umowy dokonują wspólnie wszyscy spadkobiercy. Należy podkreślić, że umowa powinna zawierać szczegółowy wykaz elementów masy spadkowej – wszystkich nieruchomości oraz ruchomości, środków pieniężnych oraz papierów wartościowych znajdujących się na rachunkach bankowych spadkodawcy.
Warto podkreślić, że zawarcie umowy nie będzie możliwe, gdy chociaż jeden ze spadkobierców będzie jej przeciwny. Ustawodawca nie wskazał jakiegokolwiek obwarowania dla tego typu umów, dlatego może być zawarta nawet w formie ustnej. Zważywszy jednak na mogące wystąpić z czasem komplikacje, dla celów dowodowych lepszym rozwiązaniem będzie umowa w formie pisemnej. Ponadto, musimy pamiętać o tym, że jeśli jednym z elementów spadku jest nieruchomość, to wówczas konieczne będzie sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego.
Sądowy dział spadku
Często jednak bywa tak, że w wyniku animozji rodzinnych i braku możliwości wypracowania porozumienia pomiędzy spadkobiercami jedynym rozwiązaniem jest przeprowadzenie postępowania sądowego.
Przede wszystkim, warto w tym miejscu wskazać, że sądem właściwym do przeprowadzenia przedmiotowego podziału będzie sąd rejonowy dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego spadkodawcy. Przy czym spadkobiercy mogą wystąpić z wnioskiem o przekazanie sprawy do sądu rejonowego, którego kognicja będzie właściwa względem miejsca spadku. Natomiast, gdy dla wszystkich spadkobierców właściwy jest jeden sąd rejonowy wówczas możliwe jest wystąpienie z wnioskiem o przekazanie sprawy do przedmiotowego sądu.
Należy podkreślić, że każdy spadkobierca, który pragnie wystąpić do sądu z wnioskiem o podział spadku powinien legitymować się stosownym dokumentem, którego treść potwierdzi jego tytuł prawny do dziedziczenia.
- akt poświadczenia dziedziczenia (sporządzony przez notariusza)
- postanowienie sądu w przedmiocie stwierdzenia spadku
Gdy żaden ze spadkobierców nie posiada stosownych dokumentów, wówczas sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w toku postępowania działowego. W trakcie postępowania sąd ustala skład i wartość spadku podlegającego podziałowi. Jednocześnie spadkobierca, który wystąpił z wnioskiem do sądu winien w jego treści wskazać składniki majątku spadkowego oraz proponowany sposób ich podziału.
Sądowy dział spadku – trzy możliwości
W wyniku postępowania sąd może dokonać podziału według następujących kryteriów:
- zarządzi sprzedaż wszystkich składników masy spadkowej, a następnie dokona podziału uzyskanej kwoty stosownie do wysokości udziałów każdego ze spadkobierców,
- zarządzi o przyznaniu jednemu lub kilku spadkobiercom całego majątku, przy czym zobowiąże ich do spłaty pozostałych spadkobierców,
- dokona podziału spadku przyznając tym samym poszczególne składniki majątku poszczególnym spadkobiercom – według udziałów przypadających im w spadku, jako całości, a także może zobowiązać do spłat na rzecz innych spadkobierców
Równocześnie, w przypadku ewentualnych sporów, które mogą pojawić się pomiędzy spadkobiercami istnieje możliwość powołania biegłego rzeczoznawcy, który dokona szczegółowej analizy i wyceny masy spadkowej.
