Na stronie Rzecznika Praw Obywatelskich pojawił się komunikat. Informuje on o niepokojach społecznych, wywołanych zmianami w prawie podatkowym. Nowe przepisy to większa ingerencja fiskusa w konta obywateli. Wydaje się, że Rzecznik również nie rozumie, co uzasadnia taką regulację. Poprosił o wyjaśnienia premiera Mateusza Morawieckiego, który pełni obowiązki Ministra Finansów.
Chodzi o art. 20 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Zmienił on ustawę z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej.
Nowa regulacja zwiększa uprawnienia organów
Po zmianie, na pisemne żądanie Szefa KAS, naczelnika urzędu celno-skarbowego lub (tu nowość) naczelnika urzędu skarbowego, które organ wyda w związku z prowadzeniem sprawy o przestępstwo/wykroczenie (również skarbowe), bank będzie zobowiązany przygotować i przekazać żądaną informację.
Taka informacja będzie dotyczyła osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub danych pełnomocników rachunku bankowego. Żądanie będzie się odnosiło nie tylko do postępowania przygotowawczego lub czynności wyjaśniających odnośnie czynów, które zostały popełnione w zakresie działalności osoby prawnej. Nowelizacja odnosi się też do postępowań w sprawie osoby fizycznej.
Mamy więc nowy organ, który będzie mógł żądać informacji – naczelnika urzędu skarbowego. Dodatkowo od 1 lipca, żądania ujawnienia danych o rachunku będą dotyczyły także pełnomocników tego rachunku. Takie zmiany sprawią, że ingerencja fiskusa w konta obywateli będzie większa.
Ingerencja fiskusa w konta obywateli. Już nie „podejrzany”, a „osoba fizyczna”
Na czym polega najbardziej kontrowersyjna zmiana? W obecnym brzmieniu przepisu, które obowiązuje do 30 czerwca 2022 r. – obowiązek banku sporządzenia i przekazania informacji o konkretnym rachunku bankowym dotyczy osoby podejrzanej, a od 1 lipca 2022 r. zaś – osoby fizycznej.
Jak napisał Rzecznik Praw Obywatelskich:
Jakkolwiek bowiem przedmiotem ochrony prawa karnego skarbowego jest interes i porządek finansowy Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej, to jednak fundamentalna wydaje się ochrona życia prywatnego osoby fizycznej do czasu prowadzenia postępowania w sprawie, a nie przeciwko tej osobie.
Naruszono wymogi techniki prawodawczej
W piśmie do Premiera, RPO zwrócił uwagę na to, że w uzasadnieniu projektowanej regulacji brakuje ratio legis zamierzonych zmian. W związku z tym, naruszono zasady techniki prawodawczej.
RPO przywołał przy tym § 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”. Rozporządzenie wymienia czynności konieczne przed podjęciem decyzji o przygotowaniu projektu ustawy. Wiążą się one między innymi z analizą stosunków społecznych w dziedzinie wymagającej interwencji, ustaleniem możliwości podjęcia środków alternatywnych, czy zasięgnięciem opinii podmiotów, które są objęte zakresem interwencji.
Rzecznik wskazał też, że wielokrotnie już podejmował działania, w związku z wejściem w życie nowych przepisów podatkowych. Poprosił premiera o wyjaśnienia. W tym o wyczerpujące uzasadnienie, skąd potrzeba by ingerencja fiskusa w konta obywateli była większa, niż dotychczas.
