Wiesław Łyszczek, Główny Inspektor Pracy zaprezentował dwóm sejmowym komisjom sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2016 roku. Komisje do Spraw Kontroli Państwowej oraz Polityki Społecznej i Rodziny przyjęły sprawozdanie, które teraz trafi pod obrady Sejmu.
Obszerny, prawie dwustustronicowy dokument przedstawia wyniki 82,5 tys. kontroli, które Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła w 2016 roku u 67,7 tys. podmiotów. W ich wyniku wykryto ponad 80 tys. różnego rodzaju wykroczeń, jakich dopuścili się pracodawcy. Do najczęstszych należą nieprawidłowości związane z przestrzeganiem czasu pracy, wypłatą wynagrodzeń oraz bezpieczeństwem w miejscu pracy i legalnością zatrudnienia.
W 2016 roku na 2 224 wypadków przy pracy, które badali inspektorzy pracy, 254 zakończyło się skutkiem śmiertelnym. Najwięcej tego typu przypadków, miało miejsce w sektorze budowlanym i spowodowane było upadkiem z wysokości. Jak stwierdzili inspektorzy pracy, większość tego typu wypadków wynika z niewłaściwej organizacji pracy, lub niewystarczającego przeszkolenia w dziedzinie bhp.
Interesujące dane dotyczą również formy zatrudnienia. Inspektorzy badali skalę naruszeń art. 22 Kodeksu pracy, który mówi o istnieniu stosunku pracy. Analizie poddano prawie 4 tys. umów cywilnoprawnych, w większości umów zlecenia i o dzieło, z których aż 37,7% okazało się mieć cechy charakterystyczne dla umów o pracę. W przypadku ujawnienia tego typu naruszeń inspektorzy przede wszystkim wyciągali konsekwencje prawne względem kontrolowanych podmiotów. Wnosili również do sądów powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy. Na 150 powództw na rzecz 238 osób sądy wydały już wyroki pozytywne w 22 przypadkach, część spraw umorzono lub oddalono (16), ale większość jest nadal rozpatrywana.
Inne naruszenia, których dopuszczają się pracodawcy to: niewypłacanie wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, nieprzestrzeganie pięciodniowego tygodnia pracy, nieprawidłowe lub nierzetelne prowadzenie ewidencji czasu pracy, lub nieprawidłowe prowadzenie akt osobowych.
Inspektorzy pracy przeprowadzali również kontrole 15 sierpnia i 11 listopada 2016 roku. Sprawdzano, czy w placówkach handlowych przestrzegany jest zakaz pracy w święta. Na 1 311 kontroli w 260 przypadkach stwierdzono naruszenie zakazu, większość z nich w małych placówkach handlowych.
Jednym z ważniejszych problemów jest nielegalne zatrudnienie
W co trzecim kontrolowanym przez PIP podmiocie obywatele polscy zatrudniani są nielegalnie. Ze 199,6 tys. osób pracujących w kontrolowanych podmiotach, 25,2 tys. osób nie posiadało umowy o pracę, było nieterminowo zgłaszane do ubezpieczenia społecznego lub nie było do niego zgłaszane wcale. Jeżeli chodzi o zatrudnienie obcokrajowców, z których 84% stanowią obywatele Ukrainy, nieprawidłowości w zakresie legalności zatrudnienia stwierdzono w 17% przypadków.
Jak we wstępie do Sprawozdania napisał ówczesny Główny Inspektor Pracy, Roman Giedrojć, większość nieprawidłowości wynika nie tylko z chęci zysku, ale również z niewystarczającej znajomości prawa pracy. Dotyczy to zarówno pracodawców, jak i zatrudnianych przez nich osób. W związku z tym w 2016 roku PIP przeprowadziła szereg szkoleń dla pracodawców oraz cykl lekcji dla 54 tys. uczniów. Pozostaje więc mieć nadzieję, że edukacja od czasów szkolnych zwiększy poziom świadomości w społeczeństwie i przyniesie wymierne efekty.
