Policja zabrała mi komputer, a ja nie udostępniałem Wkręconych. Czy mogę uzyskać odszkodowanie?

Zmasowany nalot na internautów pobierających przez torrenty film „Wkręceni” i zabezpieczenie przez funkcjonariuszy znaczną liczbę komputerów – narzędzi zbrodni – to dobra okazja, by zastanowić się nad odpowiedzialnością organów ścigania za bezpodstawne zatrzymanie rzeczy od niewinnej osoby. Czy taka możliwość w ogóle istnieje?

Odebranie mienia ruchomego kojarzy się w Polsce raczej z postępowaniami komorniczymi, ale – choć w innym celu – jest często stosowane w praktyce organów ścigania. Jeśli narzędziem popełnienia czynu zabronionego – np. nielegalnego rozpowszechniania utworów takich jak filmy czy muzyka – był komputer, może on być przez Policję lub prokuraturę zabrany właścicielowi. Możliwość taką przewiduje art. 217 kodeksu postępowania karnego.

§ 1. Rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie lub podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia kar majątkowych, środków karnych o charakterze majątkowym, przepadku, środków kompensacyjnych albo roszczeń o naprawienie szkody należy wydać na żądanie sądu lub prokuratora, a w wypadkach niecierpiących zwłoki – także na żądanie Policji lub innego uprawnionego organu.

§ 2. Osobę mającą rzecz podlegającą wydaniu wzywa się do wydania jej dobrowolnie.

§ 3. W razie zatrzymania rzeczy stosuje się odpowiednio przepis art. 228. Protokołu można nie sporządzać, jeżeli rzecz załącza się do akt sprawy.

§ 4. Jeżeli wydania żąda Policja albo inny uprawniony organ działający we własnym zakresie, osoba, która rzecz wyda, ma prawo niezwłocznie złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie jej postanowienia sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania, o czym należy ją pouczyć. Doręczenie powinno nastąpić w terminie 14 dni od zatrzymania rzeczy.

§ 5. W razie odmowy dobrowolnego wydania rzeczy można przeprowadzić jej odebranie. Przepisy art. 220 § 3 i art. 229 stosuje się odpowiednio.

A przepis ten nie jest martwy, o czym pisała ostatnio Maja Werner: „Opisywana przez nas kilkukrotnie sprawa filmu „Wkręceni” ewoluuje na kolejny poziom. W całym kraju policja zarekwirowała ponoć już nawet 40 000 komputerów, by upewnić się czy wskazane przez dystrybutora osoby naprawdę są piratami„.

Zatrzymanie rzeczy – jak się bronić?

Nie oznacza to jednak, że internauta, któremu umundurowani funkcjonariusze wynieśli z domu ulubionego peceta, jest pozbawiony możliwości obrony.

Po pierwsze, zgodnie z art. 236 kpk, na postanowienie w przedmiocie zatrzymania rzeczy przysługuje zażalenie. Wówczas sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzone jest postępowanie, sprawdzi jego prawidłowość. Jeśli jesteśmy przekonani, że żadnego przestępstwa nie popełniliśmy, powinniśmy niezwłocznie złożyć takie odwołanie.

Złożenie zażalenia pełni w tym wypadku bardzo istotną kwestię: w razie stwierdzenia przez sąd, że prokuratura zabezpieczyła komputer z naruszeniem prawa, można uzyskać od Skarbu Państwa odszkodowanie. Podstawą odpowiedzialność odszkodowawczej jest w tym wypadku art. 417 §1 kodeksu cywilnego.

Za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Warto zauważyć, że w przypadku spraw dotyczących nielegalnego rozpowszechniania filmów dla potrzeb toczącego się postępowania znaczenie ma zawartość dysku twardego osoby podejrzanej. To na nim znajdować się mogą programy służących do pobierania i wysyłania pakietów danych składających się na utwór objęty prawem autorskim. Z uwagi na dostępne możliwości techniczne nie ma przeszkód, by organy ścigania sporządziły dokładną kopię takiego dysku. Umożliwia to dalsze korzystanie z komputera przez podejrzanego.

Reasumując, jeśli w wyniku nieszczęśliwego zbiegu okoliczności nasz „legalny” komputer został zabezpieczony przez Policję lub prokuraturę, to warto podjąć kroki prawne mające na celu zniesienie zabezpieczenia. Ustalenie, że służby nie dochowały procedur, umożliwi uzyskanie odszkodowania za bezprawne zatrzymanie rzeczy.

Fot. tytułowa: Materiały promocyjne filmu