Zachowek po rodzicach może w niektórych sytuacjach przysługiwać dzieciom spadkodawcy. Kiedy jest to możliwe? O czym jeszcze trzeba pamiętać?
Zachowek po rodzicach – gdy spadkodawca zdecydował się wykluczyć z dziedziczenia własne dzieci
Zdarza się niekiedy, że z jakichś powodów osoby posiadające dzieci decydują się na nieuwzględnienie ich w testamencie. Czyli – sporządzają testament (w innym wypadku zachodzi dziedziczenie ustawowe, które uprawnia dzieci do dziedziczenia) i nie umieszczają w nim swoich bezpośrednich zstępnych. Czy to jednak oznacza, że dzieci, które nie zostały wymienione w testamencie, nie otrzymają kompletnie nic? Niezupełnie – w takiej sytuacji mogą liczyć na zachowek po rodzicach. Warto jednak pamiętać, że musi zostać spełniony jeszcze jeden warunek. W innym wypadku faktycznie dzieci mogą nie otrzymać kompletnie niczego po śmierci rodzica.
Spadkodawca może pozbawić dzieci prawa do zachowku. I to w bardzo prosty sposób
Zgodnie z art. 991 par. 1 Kodeksu cywilnego prawo do zachowku przysługuje dzieciom, wnukom, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy – którzy byliby powołani do spadku z mocy ustawy. Co jednak ciekawe, zachowek nie należy się natomiast dalszym krewnym, małżonkowi, z którym zmarły w dniu śmierci pozostawał w separacji czy osobom, które zrzekły się dziedziczenia lub spadkobiercom, którzy odrzucili spadek. Lista osób pozbawionych prawa do zachowku jest jednak dłuższa – i obejmuje również osoby wydziedziczone w testamencie oraz takie, które zostały uznane za niegodne dziedziczenia.
Niestety – tak sformułowane przepisy oznaczają, że zachowek po rodzicach nie zawsze przysługuje dzieciom, które nie zostały ujęte w testamencie. Spadkodawca może je bowiem pozbawić prawa do zachowku – właśnie poprzez wydziedziczenie.
Aby wydziedziczenie było skuteczne, przyczyna wydziedziczenia musi zostać ujęta w testamencie. Dodatkowo, zgodnie z art. 1008 Kodeksu cywilnego spadkodawca może tak postąpić, jeśli osoba uprawniona do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy uporczywie postępuje w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
- dopuściła się – względem spadkodawcy lub jednej z najbliższych mu osób (np. małżonka, rodzica) umyślnego przestępstwa przeciw zdrowiu, życiu, wolności lub – dopuściła się rażącej obrazy czci,
- uporczywie nie dopełniała wobec spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Możliwe przyczyny wydziedziczenia zostały zatem ujęte dość szeroko. Spadkodawca powinien jednak dokładnie opisać w testamencie przyczynę dokonania wydziedziczenia – tak, by potem osoba uprawniona do zachowku nie mogła podważyć wydziedziczenia z powodu braku realizacji formalnych przesłanek.
Co jednak ciekawe – i o czym powinny pamiętać obie strony – spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeśli mu przebaczył.
