Ocena pracy nauczyciela to ważny aspekt pracy zawodowej
Zastanawiając się, po co jest ocena pracy nauczyciela, trzeba wiedzieć, jak wiele jest wymagań względem pedagogów. Ocena ich pracy ma być swojego rodzaju podsumowaniem dorobku zawodowego w danym okresie, w którym wskazuje się mocne strony pedagoga oraz kwestie, które wymagają poprawy. Teoretycznie, jeżeli nauczyciel nie ma już czego poprawiać, powinien dostać ocenę wyróżniającą, odpowiadającą szkolnej szóstce. Później jest ocena bardzo dobra, czyli 5, ocena dobra, czyli 4 i kolejne oceny, które traktowane są już, jako oceny negatywne.
Ocena pracy nauczyciela jest dokonywana przez dyrektora, który sprawuje nadzór nad swoją placówką edukacyjną. I tu pojawia się pierwszy problem, ponieważ o ile w wielu przypadkach dyrektor podchodzi do tej kwestii w sposób rzetelny, to już w sytuacjach, gdy pojawiają się wzajemne animozje, ocena może być zaniżona. Oczywiście od takiej oceny można się odwołać. Odwołanie jednak składa się do organu nadzoru pedagogicznego (kuratorium), który również bierze pod uwagę zdanie dyrektora. W tej sytuacji ciężko jest dowieść swoich racji.
Ocena pracy dyrektora to już patologia w czystej postaci
Jeszcze gorzej sytuacja wygląda w przypadku oceny pracy dyrektora. Dyrektor jest bowiem oceniany przez kuratorium, przy udziale organu prowadzącego, a więc gminy. I tutaj pole do nadużyć jest naprawdę duże. Z jednej strony problemem może być sama gmina, która nie chce, aby dyrektor miał dobrą ocenę (bo na przykład widzieliby na tym stanowisku kogoś innego), a z drugiej dyrektor, który chce zbyt wiele (bo dąży do rozwoju swojej placówki edukacyjnej) może być zwyczajnie niewygodny. Czasem przyczyną zaniżania oceny przez gminę są również wzajemne animozje, czy krążące (zwłaszcza po niewielkich miejscowościach) plotki.
Dyrektor jest w o wiele gorszej sytuacji niż zwyczajny nauczyciel. Odwołanie od oceny pracy (czy raczej wniosek o ponowne ustalenie oceny) składa się również do kuratorium, jednak nie do delegatury a do wojewódzkiego oddziału. I w tej sytuacji szanse na podwyższenie oceny są naprawdę marne, w kuratoriach bowiem słowo wizytatorów i osób, które ustalały ocenę wcześniej, ma kategorię dogmatu.
Skala procentowa? Kto zwraca uwagę na takie absurdy…
Niestety, obserwując funkcjonowania kuratoriów oświaty (a także niektórych dyrektorów w szkołach), można złapać się za głowę. Teoretycznie, jeżeli nauczycielowi z jakiegoś powodu obniża się ocenę, w części opisowej powinno być wskazane uchybienie, które to spowodowało. Temat jednak nie jest taki oczywisty, a nauczyciele i dyrektorzy szkół mają obniżane oceny bez wyjaśnienia, jakich przewinień lub niedociągnięć się dopuścili (tak, w tej sytuacji mają znacznie gorzej niż uczniowie, którzy przynajmniej są oceniani według jasnych kryteriów).
Teoretycznie, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 sierpnia 2022 roku w sprawie oceny pracy nauczycieli, aby obniżyć nauczycielowi ocenę, trzeba się naprawdę napracować. Przepisy wskazują bowiem jasno, że oceniając pracę nauczyciela i dyrektora szkoły trzeba sporządzić nie tylko ocenę opisową, ale również zastosować odpowiednią skalę punktową. A kuratoria bardzo często o takiej skali punktowej zapominają i bezrefleksyjnie bronią swojego stanowiska.
Dyrektorzy szkół (a także nauczyciele, którzy ze względu na animozje z dyrektorami mają obniżone oceny) często są w takiej sytuacji bezsilni. Spotykają się ze swojego rodzaju ścianą, gdyż wystawiona raz ocena jest bardzo trudna do podważenia. Alternatywą jest droga sądowa i podważenie formalnych aspektów oceny przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym, to jednak może niewiele zmienić, gdyż faktycznie ocenę i tak ustalać będzie kuratorium.
Nauczyciele mają oceniać uczciwie, a sami są w gorszej sytuacji
Szkoła w ostatnich dekadach przeszła olbrzymią transformację. Obecnie każda ocena musi być dobrze umotywowana, a kryteria oceniania muszą być jasne i zrozumiałe. Ocena pracy nauczyciela i dyrektora teoretycznie powinna być wystawiana w taki sam sposób, jak jednak pokazuje praktyka, nie zawsze tak jest.
Dyrektorzy szkół obecnie znaleźli się w trudnej sytuacji, gdyż pojawiają się głosy, iż już wkrótce od ich oceny może zależeć reelekcja (możliwość nieprzeprowadzania konkursu na stanowisko dyrektora). Z kolei nauczycielom dobra ocena jest potrzebna do dalszego rozwoju zawodowego, w tym zawodowych awansów. W sytuacji, gdy w arkuszu oceny znajdują się uchybienia, pojawia się problem. Problem, który naprawdę trudno jest rozwiązać.
