Praca w szczególnych warunkach może wpłynąć na okoliczności uzyskania emerytury. W zależności od rodzaju wykonywanej pracy, jej specyfiki oraz warunków, w jakich się ona odbywa, osoby wykonujące taki typ pracy, mogą mieć możliwość uzyskania emerytury wcześniej niż osoby pracujące w normalnych warunkach.
Praca w szczególnych warunkach a emerytura
Pracę w szczególnych warunkach definiuje art. 32 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS. Jest to rodzaj pracy, który charakteryzuje się wykonywaniem działań w trudnych, niebezpiecznych lub uciążliwych warunkach, zwykle związanych z konkretnym sektorem przemysłowym lub branżą.
Konkretne branże, które uprawniają do przejścia na wcześniejszą emeryturę, wymienione są w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przy spełnieniu pozostałych warunków. Wśród nich można odnaleźć takie branże jak choćby: górnictwo, energetyka, hutnictwo, budownictwo, leśnictwo, transport, przemysł poligraficzny, służba zdrowia i opieka społeczna, rolnictwo.
Co do zasady, aby zaistniała możliwość ubiegania się o wcześniejszą emeryturę w tego typu branżach, należy przepracować co najmniej 15 lat. Nie zwalnia to jednak pracownika z wymogu posiadania wymaganego do emerytury okresu składkowego i nieskładkowego (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn)
Kto może przejść na wcześniejszą emeryturę za pracę w szczególnych warunkach?
Ogólną zasadą uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury jest zależny od roku, w którym urodził się przyszły emeryt. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., mogą skorzystać z tego prawa, jeśli do 31 grudnia 2008 r. spełniły następujące warunki:
- osiągnęły wiek emerytalny;
- udowodniły okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat dla mężczyzn;
- udowodniły wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze;
- nie przystąpiła do OFE lub złoży wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.
Inaczej kształtują się zasady w przypadku osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które przed 1 stycznia 1999 r. osiągnęły obniżony wiek emerytalny i spełniły następujące warunki:
- nie przystąpiły do OFE lub złoży wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa;
- udowodniły okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat kobieta i 25 lat mężczyzna;
- udowodniły wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze bądź co najmniej 5 lat pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią/ na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz kopalniach otworowych siarki (w tym drugim przypadku wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn obniża się o 6 miesięcy za każdy rok pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jednak nie więcej niż o 15 lat, w celu ustalenia wieku emerytalnego uwzględnia się okresy pracy górniczej przebyte także po 31 grudnia 1998 r.).
Jak udowodnić pracę w szczególnych warunkach?
Aby udowodnić pracę w szczególnych warunkach, wystarczy otrzymać odpowiednią adnotację od pracodawcy w świadectwie pracy. Nie zawsze jednak okres pracy podany na świadectwie będzie zbieżny z tym ustalonym przez organ emerytalny. Z wymaganego okresu organ odliczy okresy zasiłków chorobowych oraz świadczenia rehabilitacyjne, okres zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego, urlop dla poratowania zdrowia, urlop szkoleniowy, urlop wychowawczy, bezpłatny i uzyskany w celach kształcenia się oraz służbę wojskową.
Warto pamiętać, że oprócz prawa do wcześniejszej emerytury praca w szczególnych warunkach uprawnia także do rekompensaty wypłacanej obok świadczenia w wysokości 300 – 400 zł.
