Prawo w Polsce jak najbardziej ingeruje w stosunki w obrębie rodziny. Przykładem mogą być nie tylko prawa, ale też obowiązki dziecka w domu. Niektóre z nich są dość daleko idące. Dziecko ma nie tylko słuchać się rodziców, ale także dokładać się do domowego budżetu, jeśli ma ku temu możliwości.
Obowiązki dziecka w domu wynikają przede wszystkim z władzy rodzicielskiej
Wydawać by się mogło, że przepisy prawa rodzinnego sprowadzają się z punktu widzenia dzieci wyłącznie do ich ochrony i gwarantowania określonych praw. Tak nie jest. Kodeks rodzinny i opiekuńczy to także obowiązki dziecka w domu. Niektóre przepisy tej ustawy niosą ze sobą szereg daleko idących konsekwencji.
Przede wszystkim dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską. Pojęcie to oznacza, że to rodzice sprawują pieczę nad sprawami swojego dziecka. To do nich należy ostatnie słowo. Przepisy jedynie nakazują od czasu do czasu uwzględniać stanowisko potomstwa, w granicach rozsądku i interesu społecznego. Kluczowym przepisem ustanawiającym obowiązki dziecka w domu są dwa paragrafy art. 95 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. §1 określa zakres obowiązywania władzy rodzicielskiej.
§ 1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.
Ważniejszy jednak wydaje się obowiązek wyrażony wprost w następnym paragrafie tego samego artykułu. Z jednej strony stanowi on podstawę prawną tego, że dziecko musi się słuchać rodziców. Z drugiej zaś ogranicza również swobodę decyzyjną małoletniego także wtedy, gdy rzeczywiście ma okazję podjąć jakąś decyzję samodzielnie.
§ 2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.
Warto w tym kontekście wspomnieć także o art. 96 §1, zgodnie z którym „Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim”. Owszem, ustawa nakłada w tym przypadku na rodziców troskę o rozwój fizyczny i duchowy dziecka. Z tym, że Konstytucja RP przyznaje im prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami.
Dziecko zarabiające pieniądze powinno dokładać się do domowego budżetu
Władza rodziców i obowiązki dziecka w domu nie kończą się bynajmniej na samym tylko podejmowaniu decyzji w domu. Art. 91 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nakłada na małoletniego dwa kolejne obowiązki względem swoich rodziców.
§ 1. Dziecko, które ma dochody z własnej pracy, powinno przyczyniać się do pokrywania kosztów utrzymania rodziny, jeżeli mieszka u rodziców.
§ 2. Dziecko, które pozostaje na utrzymaniu rodziców i mieszka u nich, jest obowiązane pomagać im we wspólnym gospodarstwie
Jeżeli dziecko zarabia pieniądze i mieszka u rodziców, to jest zobowiązane przez prawo do dokładania się do utrzymania gospodarstwa domowego. Warto przy tym zauważyć, że zgodnie z art. 101 §2 ustawy, zarząd rodziców nad majątkiem dziecka nie obejmuje jego zarobków.
Może się jednak zdarzyć, że dziecko posiada swój odrębny majątek. Na przykład w wyniku dziedziczenia po zmarłym członku rodziny. W grę wchodzi chociażby zarządzanie spadkiem małoletniego. Kodeks rodzinny i opiekuńczy ustanawia w takim wypadku jeden konkretny obowiązek. Ewentualne dochody z pozostałej części majątku małoletniego powinny być przeznaczone na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim. Czy dziecko chce się dzielić z rodzeństwem, czy nie. Dopiero nadwyżkę rodzice mogą przekazać na „uzasadnione potrzeby rodziny”.
Prawo w określonych sytuacjach nakłada na dziecko obowiązek pomocy w pracy rodziców
W sytuacji, gdy dziecko nie posiada żadnych własnych dochodów, to musi pomagać rodzicom. Chociażby poprzez wykonywanie wskazanych obowiązków domowych. Wśród prawników można znaleźć także pogląd, w myśl którego za „gospodarstwo domowe” w rozumieniu art. 91 §2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego można także uznać gospodarstwo rolne, czy warsztat rzemieślniczy rodziców.
Stąd już niedaleka droga do stwierdzenia, że dziecko jak najbardziej musi pomagać rodzicom w ich pracy wykonywanej we własnym imieniu. Skoro bowiem dziecko można zobowiązać do pomocy w pracach rolnych, to dlaczego nie do pomocy matce wykonującej dużo lżejszą pracę internetowej influencerki? Oczywiście zakres tej pomocy musi uwzględniającym wiek dziecka, jego stopień rozwoju i obowiązki szkolne. Co więcej, kodeks rodzinny i opiekuńczy wcale nie nakazuje rodzicom w jakikolwiek sposób nagradzać dziecko za jego wkład w gospodarstwo domowe.
Na koniec warto wspomnieć o ogólnej dyspozycji wynikającej z art. 87 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z której prawa i obowiązki dziecka w domu powinny wynikać. Zgodnie z tym przepisem „Rodzice i dzieci są obowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się”.
