Wielu czytelników może być zaskoczonych faktem, że w polskim prawie na próżno szukać definicji odsetek. Mimo to każdy z nas instynktownie wie, czym one są. Odsetki są specyficzną formą wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Z punktu widzenia wierzyciela, odsetki są wynagrodzeniem za czas, w którym nie mógł korzystać ze swoich pieniędzy. W przypadku zwłoki dłużnika odsetki przybierają charakter odszkodowania.
Z punktu widzenia dłużnika odsetki są formą ceny za korzystanie z cudzych pieniędzy. Ponadto pełnią funkcję mobilizującą, a z czasem nawet "karną". Tak się dzieje, jeżeli dłużnik popada w zwłokę z oddaniem pieniędzy.
Odsetki są ściśle powiązane z właściwym świadczeniem, z którego wynikają. Oznacza to, że mają charakter akcesoryjny, ponieważ obowiązek zapłaty odsetek nie może powstać bez braku zobowiązania podstawowego. Spłata należności głównej nie powoduje jednak wygaśnięcia obowiązku zapłaty odsetek. Można ich dochodzić przed sądem, mogą również być przedmiotem cesji. Warto jednak wskazać, że obowiązek płacenia odsetek nie powstaje automatycznie. Musi wynikać z umowy, ustawy bądź orzeczenia sądu. To oznacza, że jeżeli pożyczę od kolegi 1000 zł i z naszej umowy nie będzie wynikało, że muszę mu oddać tę kwotę wraz z odsetkami, to może domagać się zwrotu tylko tej kwoty.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Polskie prawo, pomimo wspomnianego braku definicji odsetek, przewiduje ich kilka różnych rodzajów. Jak łatwo się domyślić każde z nich są w innej wysokości. Jakie odsetki przewiduje polskie prawo?
- odsetki ustawowe
- odsetki ustawowe za opóźnienie
- odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych
Odsetki ustawowe 2020 - ile wynosi ich wysokość?
Odsetki ustawowe to podstawowy rodzaj odsetek w naszym prawie. Ich wysokość jest ustalana na podstawie art. 359 § 2 kodeksu cywilnego.
§ 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.
Niedawna obniżka stóp procentowych ustaliła wysokość powyższego wskaźnika na rekordowo niskim poziomie 0,50%.
Odsetki ustawowe 2020 wynoszą obecnie 4% w skali roku.
Odsetki maksymalne
Zgodnie z zasadą swobody umów, strony mogą zmienić wysokość należnych odsetek w zawartej umowie. Żeby zapobiegać nadużywaniu tej instytucji, ustawodawca przewidział ograniczenie. Kodeks cywilny przewiduje mechanizm odsetek maksymalnych. To oznacza, że strony nie mogą umówić się na płacenie odsetek wyższych niż odsetki maksymalne.
§ 2(1). Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne).
§ 2(2). Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
Odsetki maksymalne wynoszą dwukrotność odsetek ustawowych. Obecnie jest to 8% w skali roku.
Odsetki ustawowe za opóźnienie 2020 - ile wynosi ich wysokość?
Pomimo nazwy łudząco podobnej do odsetek ustawowych, to różnica jest diametralna. Odsetki za opóźnienie należą się wierzycielowi w sytuacji, kiedy dłużnik opóźnia się ze spełnieniem swojego świadczenia. Są to odsetki za okres korzystania z kapitału wierzyciela po umówionym przez strony terminie. Można to zobrazować za pomocą prostego przykładu.
15 marca Janek pożycza od Maćka 1000 zł i umawiają się, że Maciek zwróci Jankowi 1000 zł z ustawowymi odsetkami do 15 kwietnia. Kwota, którą Maciek zwróci Jankowi, powinna być powiększona o kwotę umówionych odsetek, które liczone są za cały okres trwania umowy pożyczki.
W sytuacji, kiedy Maciek umówioną kwotę zwróci 30 czerwca, to Janek ma prawo domagać się od niego dodatkowych odsetek za opóźnienie. Liczone są za cały okres zwłoki w spełnieniu świadczenia.
§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
Odsetki za opóźnienie wynoszą obecnie 6% w skali roku.
Podobnie jak w przypadku odsetek ustawowych, strony mogą w umowie zmodyfikować wysokość odsetek za opóźnienie. Również i w tym przypadku ustawodawca ustanowił wysokość maksymalnych odsetek za opóźnienie.
§ 21. Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).
Maksymalne odsetki za opóźnienie wynoszą 12% w skali roku.
Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych 2020
Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych przewiduje szczególny rodzaj odsetek.
Art. 7. 1. W transakcjach handlowych - z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny - wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
1) wierzyciel spełnił swoje świadczenie;
2) wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.
Wysokość odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych wynika z art. 4 ust. 3 tej ustawy.
3) odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych:
a) w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych,
b) w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych;
Odsetki te są aktualizowane 1 stycznia i 1 lipca na podstawie obwieszczenia Ministra Rozwoju. Aktualne obwieszczenie pochodzi z 23 grudnia 2020 roku i kształtuje ich wysokość na następującym poziomie:
1) 9,5% w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym;
2) 11,5% w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.
Odsetki ustawowe 2020 - wysokość stopy referencyjnej NBP
Najnowszy komunikat Rady Polityki Pieniężnej pochodzi z 8 kwietnia 2020 roku. Ustala wysokość stóp procentowych, na podstawie których obliczane są odsetki na następującym poziomie.
Rada podjęła decyzję o obniżeniu stopy referencyjnej NBP o 0,50 pkt proc., tj. do poziomu 0,50%. Jednocześnie Rada ustaliła następujący poziom pozostałych stóp procentowych NBP:
▪ stopa lombardowa 1,00%;
▪ stopa depozytowa 0,00%;
▪ stopa redyskontowa weksli 0,55%;
▪ stopa dyskontowa weksli 0,60%.
Tak niska wysokość stopy referencyjnej oznacza, że odsetki ustawowe są na rekordowo niskim poziomie.
Podsumowując:
- Odsetki ustawowe 2020 - 4% w skali roku
- Maksymalne odsetki ustawowe - 8% w skali roku
- Odsetki ustawowe za opóźnienie 2020 - 6% w skali roki
- Maksymalne odsetki za opóźnienie 2020 - 12% w skali roku
- Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych 2020 - 9,5% i 11,5% w skali roku
