Do Rządowego Centrum Legislacji trafił już projekt ustawy, która ma wprowadzić w Polsce rozwody pozasądowe. Dzięki temu rozwiązaniu będzie można rozwieźć się w dowolnym urzędzie stanu cywilnego i na podstawie dość prostej procedury. Z projektu ustawy wynika jednak, że rozwód pozasądowy będzie dostępny tylko dla niektórych małżeństw, spełniających określone warunki.
Nowe rozwiązanie skróci czas oczekiwania na rozwód
Rozwód pozasądowy ma regulować nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz niektórych innych ustaw. Projekt ustawy wprowadzający to nowe rozwiązanie z dnia 12 maja 2025 roku wraz z uzasadnieniem wpłynął już do Rządowego Centrum Legislacji.
Z założenia rozwód pozasądowy ma być przeznaczony dla par, między którymi faktycznie ustały więzi małżeńskie i które w sposób zgodny chcą rozwiązania swojego małżeństwa. Procedura będzie też dostępna wyłącznie dla małżeństw nieposiadających wspólnych, małoletnich dzieci i będzie traktowana jako alternatywa dla standardowego postępowania sądowego.
Według autorów nowych przepisów możliwość przeprowadzenia rozwodu pozasądowego przede wszystkim odciąży sądy okręgowe. Pozwoli im się też bardziej skupić na faktycznie skomplikowanych sprawach, w których np. występuje konflikt między małżonkami i konieczne jest zabezpieczenie dobra ich dzieci. Sama procedura rozwodu pozasądowego ma się też odbywać według uproszczonych formalności, dlatego skróci czas oczekiwania na zakończenie związku małżeńskiego.
Jak podkreślają autorzy zmian, przepisy regulujące rozwody pozasądowe w Polsce są wzorowane na unormowaniach obowiązujących w innych krajach, gdzie takie rozwiązanie się już sprawdziło. Do takich krajów należą natomiast m.in. Francja, Hiszpania, Portugalia, Włochy, Norwegia, Łotwa i Rumunia.
Rozwód pozasądowy tylko dla małżeństw bez małoletnich dzieci
Jak już wspomniałam wyżej, rozwód pozasądowy będzie dostępny tylko dla małżeństw spełniających określone warunki. Z rozwiązania skorzystają więc pary, które:
- nie mają wspólnych małoletnich dzieci,
- mają co najmniej roczny staż małżeństwa,
- są obywatelami polskimi lub w przypadku innego obywatelstwa mają miejsce zamieszkania w Polsce (niekoniecznie jednak w ramach wspólnego gospodarstwa domowego),
- zgodnie potwierdzą trwały i zupełny rozkład swojego pożycia małżeńskiego,
- wspólnie zgodzą się na rozwód pozasądowy,
- nie mają rozpoczętej sprawy o rozwód w sądzie.
Warto tu zwrócić uwagę na warunek co najmniej rocznego stażu małżeństwa. Według autorów przepisów jego wprowadzenie ma zapobiec zbyt pochopnym decyzjom oraz zwieraniu fikcyjnych małżeństw.
Prosta procedura przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego
Pozasądowe rozwiązanie małżeństwa ma się odbywać przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Co ważne, nie będzie tu obowiązywała właściwość miejscowa, a zatem małżonkowie będą mogli wybrać dowolny urząd w Polsce. Przepisy przewidują również możliwość wnioskowania o rozwód pozasądowy w polskim konsulacie za granicą, o ile pozwalają na to przepisy państwa, w którym się on znajduje.
Sama procedura rozwodowa będzie też dość prosta, bo będzie składała się z trzech etapów.
Etap 1. Złożenie pisemnych zapewnień o wystąpieniu przesłanek rozwodu pozasądowego
Na tym etapie małżonkowie muszą się stawić w urzędzie osobiście i złożyć m.in. oświadczenie o rozkładzie pożycia, braku dzieci, obywatelstwie i miejscu zamieszkania. Do urzędnika będzie należało natomiast sprawdzenie tych informacji np. kwestię posiadania dzieci w bazie PESEL.
Po złożeniu wszystkich zapewnień urzędnik będzie także informował małżonków m.in. o doniosłości związku małżeńskiego i możliwości skorzystania z różnych form wsparcia w zakresie rozwiązania kryzysu małżeńskiego.
Etap 2. Złożenie przez małżonków oświadczenia woli o rozwiązaniu małżeństwa
Takie oświadczenie będzie można złożyć dopiero po miesiącu od dnia złożenia wcześniejszych zapewnień. Ten co najmniej miesięczny termin ma być bowiem czasem do namysłu przed podjęciem decyzji o rozwiązaniu związku małżeńskiego.
Co ważne, na złożenie oświadczenia woli o rozwiązaniu małżeństwa jest tylko 6 miesięcy, a więc po przekroczeniu tego terminu całą procedurę trzeba będzie rozpoczynać od początku.
Etap 3. Rozwiązanie małżeństwa
Rozwiązanie małżeństwa nastąpi z chwilą zgodnego złożenia przez małżonków przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczeń o rozwiązaniu łączącego ich związku małżeńskiego. Jego potwierdzeniem będzie odpowiedni wpis do aktu małżeństwa.
Warto dodać, że rozwód pozasądowy nie będzie darmowy. Ustawodawca przewiduje bowiem tutaj konieczność wniesienia opłaty skarbowej w kwocie 600 zł. Będzie ją jednak trzeba wnosić dwuetapowo – 300 zł w pierwszym etapie procedury, a 300 zł w drugim. Co więcej, rozwód pozasądowy będzie można unieważnić, ale będzie to możliwe już tylko w sądzie i wyłącznie w określonych okolicznościach.
Z projektu ustawy wprowadzającej rozwód pozasądowy wynika również, że jej przepisy mają wejść w życie w ciągu 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Na to ogłoszenie trzeba będzie jednak jeszcze zaczekać, bo projekt dopiero trafił do uzgodnień międzyresortowych.
