Rozwód z orzekaniem o winie to możliwość, a nie konieczność. Aby sąd jednak mógł orzec rozwód nie wskazując, który z małżonków był winny rozkładu pożycia, muszą zgodnie zawnioskować o to obie strony sprawy. Co jednak daje rozwód z orzekaniem o winie? Z pewnością przedłuża postępowanie sądowe, jednak ma znaczenie, jeżeli chodzi o prawa małżonka niewinnego rozkładu pożycia.
Kiedy sąd nie orzeka o winie?
Zgodnie z art. 57 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd orzekając rozwód, orzeka także czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. W teorii więc rozwód z orzekaniem o winie to podstawowa forma kończenia małżeństw. Dla wszystkich, którzy nie chcą publicznie roztrząsać swoich problemów, w sukurs przychodzi uzupełnienie tego przepisu. Zgodnie z art. 57 §2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. Taka sytuacja rodzi skutki prawne takie, jakby żaden z małżonków nie ponosił winy za rozkład pożycia.
O tym, czy chcemy rozwodu z orzekaniem o winie, czy też bez należy poinformować sąd już w samym pozwie. Jednakże, gdy strona powodowa (małżonek, który chce się rozwieść i wnosi do sądu pozew) chce rozwodu bez orzekania o winie, wcale nie jest powiedziane, że sąd o winie nie będzie orzekał. Musi się na to zgodzić bowiem drugi z małżonków. Wyraźna odmowa zgody na rozwód bez orzekania o winie, a nawet milczenie małżonka (na przykład w sytuacji, gdy miejsce jego pobytu nie jest ustalone) wyklucza możliwość przyspieszenia i ułatwienia sprawy rozwodowej w tej sposób. Sąd będzie musiał stwierdzić, który z małżonków jest odpowiedzialny za rozkład pożycia (może jednak na przykład stwierdzić, że winni byli oboje).
Czy rozwód z orzekaniem o winie ma wpływ na podział majątku?
Wbrew mitom prawnym, rozwód z orzekaniem o winie nie ma żadnego wpływu na późniejszy podział majątku wspólnego. Małżonek uznany za niewinnego rozkładu pożycia wcale nie jest stroną uprzywilejowaną przy podziale dorobku. Aby sąd orzekł na przykład nierówne udziały w majątku wspólnym (co czasem się zdarza, jednak jest rzadkością) muszą istnieć solidne przesłanki ku temu.
Takimi przesłankami są na przykład trwonienie majątku przez jedną ze stron lub niepodejmowanie pracy (ani zarobkowej, ani domowej) przez jedną stronę małżeństwa. Każda sytuacja jest jednak inna, a co do zasady udziały małżonków w majątku wspólnym są równe – sądy rzadko decydują się orzekać inaczej i muszą mieć ku temu naprawdę dobre powody. Takim powodem z pewnością nie jest udowodnienie, że to jeden z małżonków jest wyłącznie winny rozkładu pożycia małżeńskiego.
Rozwód z orzekaniem o winie ma znaczenie tylko w tych przypadkach
Aby rozwód z orzekaniem o winie miał sens, małżonek musi chcieć uzyskać konkretne rzeczy. Oczywiście kwestia orzekania o winie znacznie przedłuża cały proces, motywem jednej ze stron może więc być chęć dopieczenia swojej byłej drugiej połówce. Lub niechęć do pozostania „wolnym człowiekiem”.
Właśnie niechęć sfinalizowania rozwodu może być motywem żądania orzekania o winie. Zgodnie bowiem z art. 56 §3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi z małżonków wyrazi na to zgodę, lub gdy brak zgody małżonka jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli więc pani zdradzała pana i chce się z nim rozwieść, bo w toku namiętności postanowiła uregulować swoje sprawy osobiste, sąd uznaje ją za wyłącznie winną, a mąż się na to nie zgadza, najprawdopodobniej orzeczenie rozwodu będzie niemożliwe.
Alimenty nie tylko, gdy były małżonek znajduje się w niedostatku
Drugą sytuacją, gdy rozwód z orzekaniem o winie ma sens jest chęć uzyskania przez jednego z małżonków alimentów od drugiego. O ile w przypadku niedostatku alimentów od byłego małżonka można żądać, nawet jeżeli sąd nie orzekał o winie (nie może żądać go jedynie małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia), to w przypadku pogorszenia sytuacji życiowej (a nie niedostatku) alimentów można żądać jedynie od małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Wynika to z art. 60 §2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że:
Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Rozwód z orzekaniem o winie ma więc sens na przykład, gdy strona niewinna zarabia znacznie mniej od strony winnej. W takiej sytuacji w wyniku rozwodu sytuacja życiowa małżonka mniej zarabiającego może znacznie się pogorszyć. Jeżeli ten małżonek uzyska rozwód z orzeczeniem, że wyłącznie winna rozkładu pożycia jest druga strona, może otrzymać alimenty. Oczywiście obowiązek alimentacyjny w tej sytuacji wygasa, gdy małżonek uprawniony zawrze nowe małżeństwo.
