Eksperci zbadali, jaka jest odporność polskich miast i gmin na zagrożenia
Raport ekspertów BGK pt. „Samorządy wobec współczesnych zagrożeń. Odporność polskich gmin i miast” powstał w czerwcu 2025 r. Jego celem było zbadanie odporności polskich samorządów na następujące zagrożenia:
- klęski naturalne,
- zdrowotne - np. różne epidemie,
- humanitarne - związane przede wszystkim z niekontrolowanym napływem ludności z innych krajów,
- o charakterze militarnym - związane nie tylko z pełnoskalową wojną, ale też z działaniami hybrydowymi.
Samą odporność samorządów na zagrożenia autorzy raportu określają jako poziom ich przygotowania do kryzysu, zdolność do reakcji na kryzys oraz zdolność do odbudowy już w okresie pokryzysowym. Odporność tę eksperci zbadali, wykorzystując cztery mierniki: ekonomiczne, społeczne, środowiskowe i infrastrukturalne.
Odporność miast i gmin zbadano też w kontekście poziomu ich narażenia na poszczególne zagrożenia. Poziom ten natomiast w dużej mierze zależy od czynników, na które lokalne społeczności nie mają istotnego wpływu.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Co decyduje o poziomie zagrożenia działaniami militarnymi?
Na początku warto podkreślić, że przy ocenie zagrożenia militarnego autorzy raportu wzięli pod uwagę wyłącznie ryzyko ataku na nasz kraj ze wschodu. Co więcej, w dużej mierze przy swojej ocenie tego zagrożenia wykorzystali doświadczenia Ukrainy.
Eksperci uznali zatem, że o poziomie zagrożenia militarnego decyduje przede wszystkim położenie geograficzne i nagromadzenie obiektów infrastruktury krytycznej. Siłą rzeczy zatem w przypadku wojny najbardziej zagrożonymi miejscami w Polsce będą regiony położone w pobliżu granicy północno-wschodniej i wschodniej. Przy ustalaniu indeksu zagrożenia militarnego (IZM) wzięto w szczególności pod uwagę odległość samorządu od granicy z Obwodem Królewieckim, Litwą, Białorusią i Ukrainą.
Drugim istotnym czynnikiem wpływającym na poziom zagrożenia działaniami militarnymi ma być obecność infrastruktury krytycznej na terenie danej gminy lub miasta. Chodzi tu przede wszystkim o elektrownie, porty, lotniska i sieci energetyczne, ale też obiekty wojskowe.
W których miastach występuje największe zagrożenie militarne w przypadku wojny?
Jeśli chodzi o większe miasta, najwyższym poziomem zagrożenia militarnego w przypadku wojny odznaczają się według ekspertów Warszawa i Gdańsk. Przede wszystkim dlatego, że oba położone są blisko wschodniej granicy:
Warszawę i Brześć w linii prostej dzieli około 180 km, a Gdańsk i Królewiec około 130 km.
Dodatkowo oba te miasta mają kluczowe znaczenie dla gospodarki kraju oraz jego stabilności politycznej:
W Gdańsku mieści się rafineria, ważny port morski i lotnisko, a w Warszawie lotnisko, siedziby kluczowych instytucji państwowych i inne obiekty o krytycznym znaczeniu.
Do miast o wysokim poziomie zagrożenia militarnego autorzy raportu zaliczyli jednak również m.in. Kraków, Poznań, Wrocław, Krosno, Ostrołękę i Jaworzno. Miasta te jednak (łącznie z Gdańskiem i Warszawą) mają być jednocześnie względnie odporne na to zagrożenie. O tej odporności decydować mają m.in. duża liczba miejsc w schronach i dobra infrastruktura medyczna, ale też sytuacja finansowa i kapitał społeczny.
Warto też dodać, że we wszystkich czterech kategoriach zagrożeń najwyższą wartość uogólnionego indeksu zagrożenia osiągnęło województwo mazowieckie (35,8), a najniższą lubuskie (16,7). Jednocześnie najwyższy poziom odporności na wszystkie zagrożenia odnotowano w województwie mazowieckim (48,9), a najniższy w warmińsko-mazurskim (39,6).
