Raport ekspertów BGK pt. „Samorządy wobec współczesnych zagrożeń. Odporność polskich gmin i miast” powstał w czerwcu 2025 r. Jego celem było zbadanie odporności polskich samorządów na następujące zagrożenia:

Samą odporność samorządów na zagrożenia autorzy raportu określają jako poziom ich przygotowania do kryzysu, zdolność do reakcji na kryzys oraz zdolność do odbudowy już w okresie pokryzysowym. Odporność tę eksperci zbadali, wykorzystując cztery mierniki: ekonomiczne, społeczne, środowiskowe i infrastrukturalne.

Odporność miast i gmin zbadano też w kontekście poziomu ich narażenia na poszczególne zagrożenia. Poziom ten natomiast w dużej mierze zależy od czynników, na które lokalne społeczności nie mają istotnego wpływu.

Na początku warto podkreślić, że przy ocenie zagrożenia militarnego autorzy raportu wzięli pod uwagę wyłącznie ryzyko ataku na nasz kraj ze wschodu. Co więcej, w dużej mierze przy swojej ocenie tego zagrożenia wykorzystali doświadczenia Ukrainy.

Eksperci uznali zatem, że o poziomie zagrożenia militarnego decyduje przede wszystkim położenie geograficzne i nagromadzenie obiektów infrastruktury krytycznej. Siłą rzeczy zatem w przypadku wojny najbardziej zagrożonymi miejscami w Polsce będą regiony położone w pobliżu granicy północno-wschodniej i wschodniej. Przy ustalaniu indeksu zagrożenia militarnego (IZM) wzięto w szczególności pod uwagę odległość samorządu od granicy z Obwodem Królewieckim, Litwą, Białorusią i Ukrainą.

Drugim istotnym czynnikiem wpływającym na poziom zagrożenia działaniami militarnymi ma być obecność infrastruktury krytycznej na terenie danej gminy lub miasta. Chodzi tu przede wszystkim o elektrownie, porty, lotniska i sieci energetyczne, ale też obiekty wojskowe.

Jeśli chodzi o większe miasta, najwyższym poziomem zagrożenia militarnego w przypadku wojny odznaczają się według ekspertów Warszawa i Gdańsk. Przede wszystkim dlatego, że oba położone są blisko wschodniej granicy:

Dodatkowo oba te miasta mają kluczowe znaczenie dla gospodarki kraju oraz jego stabilności politycznej:

Do miast o wysokim poziomie zagrożenia militarnego autorzy raportu zaliczyli jednak również m.in. Kraków, Poznań, Wrocław, Krosno, Ostrołękę i Jaworzno. Miasta te jednak (łącznie z Gdańskiem i Warszawą) mają być jednocześnie względnie odporne na to zagrożenie. O tej odporności decydować mają m.in. duża liczba miejsc w schronach i dobra infrastruktura medyczna, ale też sytuacja finansowa i kapitał społeczny.

Warto też dodać, że we wszystkich czterech kategoriach zagrożeń najwyższą wartość uogólnionego indeksu zagrożenia osiągnęło województwo mazowieckie (35,8), a najniższą lubuskie (16,7). Jednocześnie najwyższy poziom odporności na wszystkie zagrożenia odnotowano w województwie mazowieckim (48,9), a najniższy w warmińsko-mazurskim (39,6).