Home -
Codzienne -
Zachowku można żądać także, gdy zmarły nie pozostawił testamentu

Zachowku można żądać także, gdy zmarły nie pozostawił testamentu

Wiele osób błędnie zakłada, że o zachowku można mówić tylko w sytuacji, gdy zmarły sporządził testament i pominął w nim osoby najbliższe. Ewentualnie, gdy przepisał im mniej niż pewne minimum przewidziane przez przepisy. Jest jednak inaczej – zachowek może należeć się również, gdy nie ma testamentu.

Joanna Majkowska24.08.2021 18:58

Codzienne

24.08.2021 18:58

Joanna Majkowska

redaktor

Nagłówki

Kiedy należy się zachowek?

Aby wyjaśnić, dlaczego zachowek nieraz należy zapłacić nawet, gdy nie ma testamentu, trzeba przypomnieć, kiedy w ogóle się on należy. Jest to pewnego rodzaju sposób na zabezpieczenie interesów majątkowych osób najbliższych. Ustawodawca założył bowiem, że nie mogą one po śmierci spadkodawcy pozostać „z niczym”. Stąd właśnie instytucja zachowku.

Zachowek to właśnie pewne minimum, które zdaniem ustawodawcy powinni otrzymać najbliżsi. Określa się je w ułamku. Będzie to zwykle ½ tego, co danej osobie przypadłoby z ustawy. Jeśli więc np. dziecko spadkodawcy z ustawy dziedziczyłoby ½ spadku, jego zachowek będzie wynosił ¼ tzw. wartości czynnej spadku (½ x ½ ). To jednak pod warunkiem, że takie dziecko nie jest małoletnie lub trwale niezdolne do pracy. W przeciwnym razie ma bowiem prawo do wyższego zachowku wysokości 2/3 udziału ustawowego, a więc we wspomnianej sytuacji jego zachowek wynosiłby 1/3 (2/3 x ½).

Prawo do zachowku mają przy tym tylko konkretne osoby, które można uznać za najbliższe – zstępni, małżonek oraz rodzice zmarłego. Ci ostatni jednak tylko w sytuacji, kiedy w przypadku dziedziczenia ustawowego to oni byliby uprawnieni do spadku. Rodzice znajdują się bowiem w II grupie spadkowej, która dochodzi do dziedziczenia dopiero, gdy zmarły nie pozostawił zstępnych (albo nie mogą oni lub nie chcą dziedziczyć).

Zachowek może należeć się także, gdy nie ma testamentu

Spadkodawcy nieraz nie chcą, by uprawnieni do zachowku otrzymali sporą część majątku. Błędnie myślą jednak, że swoje roszczenia takie osoby mogą podnieść tylko w razie pominięcia ich w testamencie. Jest jednak inaczej. Skoro zachowek uznaje się za minimum, to należy się on także, gdy dana osoba otrzymała coś na podstawie ostatnie woli, ale jest to majątek o mniejszej wartości niż ta przewidziana przez ustawę.

Częstym pomysłem jest także rozdysponowanie większości majątku jeszcze za życia tak, by ze spadku niewiele pozostało. Spadkodawcy może się wydawać, że w ten sposób ominie przepisy o zachowku. Ustawa zabezpiecza jednak interesy uprawnionych w razie takiej sytuacji.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami darowizny również dolicza się do spadku i dopiero od sumy tych wartości wylicza należny zachowek. Tym samym taki zachowek może należeć się danej osobie nawet, gdy nie ma testamentu. Jeśli więc spadek na podstawie ustawy przypadłby w całości np. dziecku zmarłego, ale okazałoby się, że większość majątku znalazła się w posiadaniu innych osób ze względu na dokonane darowizny, spadkobierca może żądać zapłaty zachowku od obdarowanych.

Wprawdzie bywają też darowizny nieuwzględniane przy zachowku, ale to raczej wyjątek od reguły. Mowa tu chociażby o drobnych darowiznach czy tych dokonanych przed więcej niż 10 laty od momentu otwarcia spadku – ale tylko pod warunkiem, że obdarowanymi nie byli inni spadkobiercy czy uprawnieni do zachowku. Co do zasady jednak obdarowani będą musieli zapłacić zachowek, ewentualnie zwolnić się z tego obowiązku, wydając przedmiot darowizny.

Dołącz do dyskusji

zobacz więcej:

dziedziczenie,spadek,testament,zachowek

kliknij by przejść do następnego posta

Najnowsze

Warte Uwagi

Ta grupa może ubiegać się o dodatek na zagospodarowanie. To nawet ponad 4500 zł

13.11.2025 11:38, Edyta Wara-Wąsowska

To już pewne. W 2026 r. zapłacę więcej i za butelki, i za śmieci. I to o 15 proc.

13.11.2025 10:41, Marcin Szermański

„Odzyskamy twoje pieniądze z oszustwa”, czyli druga fala naciągaczy po pseudo-inwestycjach w ORLEN

13.11.2025 9:49, Igor Czabaj

Duże zmiany w prawie budowlanym. Więcej inwestycji będzie można zrealizować bez pozwolenia na budowę

13.11.2025 9:19, Edyta Wara-Wąsowska

Rozwody bez sądu w końcu będą możliwe. Pod jednym warunkiem

13.11.2025 8:34, Edyta Wara-Wąsowska

Paczkomat InPost wypełniony śmieciami. Fundacja wstrzymała zbiórkę „darów”

13.11.2025 7:45, Aleksandra Smusz

Gdy będziesz za dobry dla żony lub męża, to może czekać cię rozwód. Zgodnie z prawem

13.11.2025 6:55, Miłosz Magrzyk

Od teraz za pomocą BLIKA przyjmiesz przelewy w euro

12.11.2025 17:27, Mateusz Krakowski

Polska ma wreszcie zmienić barwy narodowe. Pod lupą flaga i godło

12.11.2025 17:26, Marcin Szermański

Ojcowie też boją się brać urlopy rodzicielskie. Przez stereotypowe podejście pracodawców

12.11.2025 15:35, Mateusz Krakowski

Rodzina nie zapłaci za pogrzeb ani grosza. Wystarczy zrobić jedną rzecz

12.11.2025 14:42, Miłosz Magrzyk

Nieetyczne praktyki firm pożyczkowych wpędzają Polaków w zadłużenie. Jest pomysł zmiany przepisów

12.11.2025 13:49, Katarzyna Zuba

Operatorzy dronów będą musieli wykupić ubezpieczenie OC

12.11.2025 13:02, Mateusz Krakowski

Urzędnicy mają prawo zmusić cię do remontu. I nie obchodzi ich, że nie masz na to pieniędzy

12.11.2025 12:21, Miłosz Magrzyk

Szefowie walczą z quiet quitting. Wyjaśniamy, co grozi za "brak zaangażowania"

12.11.2025 11:10, Edyta Wara-Wąsowska

Kupowanie sprzętu elektronicznego stacjonarnie mija się z celem. Konsument ma więcej praw online

12.11.2025 10:23, Marcin Szermański

Comarch Betterfly zastępuje ERP XT. Teraz program do faktur kusi też warstwą wizualną

12.11.2025 10:11, Mariusz Lewandowski

Skarbówka skontroluje przedsiębiorcę od razu. Ale wbrew pozorom to niekoniecznie zła informacja

12.11.2025 9:29, Edyta Wara-Wąsowska

Lidl Plus to nie wszystko. Ta karta pozwala na zniżki 10 proc. na wiele towarów

12.11.2025 8:34, Aleksandra Smusz

Możliwa duża zmiana na rynku materiałów budowlanych. To wpłynie na koszty budowy domu

12.11.2025 7:44, Edyta Wara-Wąsowska

Jak iść do Carrefoura, to najlepiej z babcią. Ten sklep ma niezłe zniżki dla seniorów

12.11.2025 6:43, Aleksandra Smusz

Podatek antyspelulacyjny Partii Razem to pierwszy od dawna projekt ustawy o podatku katastralnym

11.11.2025 19:52, Rafał Chabasiński

Ci sami lekarze w publicznej i prywatnej przychodni to patologia polskiej służby zdrowia

11.11.2025 15:14, Mateusz Krakowski

UFG nalega, byście wbili sobie do głowy jedną rzecz. Macie samochód = macie OC

11.11.2025 12:45, Filip Dąbrowski

Wszyscy Polacy zapłacą nowy podatek. "To jakby powierzyć ZUS-owi sortowanie śmieci"

11.11.2025 11:27, Mariusz Lewandowski

Kogoś nieźle poniosło, jeśli ta reklama KFC promuje przemoc

11.11.2025 10:28, Mariusz Lewandowski

Jesteśmy patriotami, ale z szacunkiem do biało-czerwonej flagi jest różnie. Nawet, gdy chcemy dobrze

11.11.2025 9:52, Jerzy Wilczek

Agresywny kierowca FlixBusa zastraszył pasażerów. Jego zmiennik złośliwie się śmiał

11.11.2025 9:25, Aleksandra Smusz

USA uczciły niepodległość Polaków w mniej więcej taki sam sposób, jak Biedronka czci mnie, sprzedając mi polędwicę sopocką

11.11.2025 8:55, Mariusz Lewandowski

Czas podnieść składkę zdrowotną. To jedyny pomysł, który na pewno w czymś pomoże

11.11.2025 8:31, Rafał Chabasiński